Hostname: page-component-848d4c4894-nr4z6 Total loading time: 0 Render date: 2024-06-02T15:00:38.532Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

INFANT AND CHILD MORTALITY AMONG CATHOLICS AND LUTHERANS IN NINETEENTH CENTURY POZNAŃ

Published online by Cambridge University Press:  25 June 2009

GRAŻYNA LICZBIŃSKA
GRAŻYNA LICZBIŃSKA
Affiliation:
Faculty of Biology, Institute of Anthropology, Adam Mickiewicz University, Poznań, Poland
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Summary

The purpose of this study was to show the differences in the mortality rates of children from Catholic and Lutheran families in 19th century Poznań, and to elucidate the causes of these differences. Data from Catholic and Lutheran parish death registers were used. The infant death rate (IDR), neonatal and postneonatal death rates and life table biometric functions were calculated and causes of deaths were characterized. The worst child mortality values (IDR=394.4; neonatal and postneonatal death rates, respectively, 117.1 and 277.4; e0=16.14 years; Crow's Index=2.47) were obtained for the poor Catholic Parish of St Margaret. The lowest infant and neonatal and postneonatal death rates were observed to have occurred in the Catholic Parish of St Maria Magdalena situated in the city's more affluent central area (mortality rates, respectively, 269.9, 93.1 and 176.9; e0=24.63 years; Crow's Index=0.96). The widest range of differences with regard to death rates was found for the Lutheran Parish of St Cross (the infant, neonatal and postneonatal death rates were, respectively, 293.1, 99.1 and 193.9; e0=28.03 years; Crow's Index=0.92). The St Cross Parish encompassed a fairly large area of the city characterized by varying ecological conditions. Among infants and young children from the three studied populations a high frequency of deaths due to infectious diseases, diarrhoeas, dysenteries and tuberculosis were observed. Differences in the mortality of children from Catholic and Lutheran families in 19th century Poznań resulted from ecological conditions, among which water played the most important role, rather than from religious differences.

Type
Research Article
Information
Journal of Biosocial Science , Volume 41 , Issue 5 , September 2009 , pp. 661 - 683
Copyright
Copyright © Cambridge University Press 2009

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

Acsádi, G. & Nemeskéri, J. (1970) History of Human Life Span and Mortality. Akadémiai Kiadó, Budapest.Google Scholar
Błaszczyk, I. (2001) Dawny zbór Świętego Krzyża na Grobli. Wydawnictwo Miejskie, Poznań.Google Scholar
Borowski, S. (1967) Zgony i wiek zmarłych w Wielkopolsce w latach 1806–1914. Przeszłość Demograficzna Polski 1, 111–130.Google Scholar
Borowski, S. (1968) Emigracja z ziem polskich pod panowaniem niemieckim w latach 1815–1914. Przeszłość Demograficzna Polski 2, 139–167.Google Scholar
Bryder, L. (1996) Not always one and the same thing: the registration of tuberculosis death in Britain, 1900–1950. Social History and Medicine 9, 253–265.Google Scholar
Budnik, A. (2005) Uwarunkowania stanu i dynamiki biologicznej populacji kaszubskich w Polsce. Studium antropologiczne. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.Google Scholar
Budnik, A. & Liczbińska, G. (2005) Ecological causes of health status and mortality among the inhabitants of historical Poland. In Wszystkich rzeczy miarą jest człowiek. Tower Press. Gdańsk, pp. 565–569.Google Scholar
Budnik, A. & Liczbińska, G. (2006) Urban and rural differences in mortality and causes of death in historical Poland. American Journal of Physical Anthropology 129, 294–304.CrossRefGoogle Scholar
Burnett, J. (1991) Housing and the decline of mortality. In Shofield, R., Reher, D. & Bideau, A. (eds) The Decline of Mortality in Europe. Clarendon Press, Oxford, pp. 158–176.CrossRefGoogle Scholar
Comstock, G. W. (1978) Tuberculosis in twins: a re–analysis of the Prophit Survey. American Review of Respiratory Disease 117(4), 621–624.Google Scholar
Crow, J. F. (1958) Some possibilities for measuring selection intensities in man. Human Biology 30, 763–775.Google Scholar
Extra Beilage zum Amtsblatt der Königlichen Regierung zu Posen (1874) Posen, pp. 1–40.Google Scholar
Gage, T. B. (2005) Are modern environments really bad for us? Revisiting the demographic and epidemiologic transitions. Yearbook of Physical Anthropology 48, 96–117.Google Scholar
Gemeidelexikon, (1888) Gemeidelexikon für die Provinz Posen. Auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 2. Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen bearbeitet vom Königlichen Statistischen Bureau. Berlin.Google Scholar
Gieysztorowa, I. (1962) Badania demograficzne na podstawie metryk parafialnych. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej X(1–2), 103–121.Google Scholar
Gieysztorowa, I. (1971) Niebezpieczeństwa metodyczne polskich badań metrykalnych XVII–XVIII wieku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej XIX(4), 557–603.Google Scholar
Gieysztorowa, I. (1976) Wstęp do demografii staropolskiej. PWN, Warsaw.Google Scholar
Gieysztorowa, I. (1980) Niewiarygodność statystyki demograficznej ziem polskich w XIX w. i potrzeba jej korekty. Przeszłość Demograficzna Polski 12, 179–190.Google Scholar
Golde, G. (1975) Catholics and Protestants: Agricultural Modernization in Two German Villages. Academic Press, New York.Google Scholar
Haines, M. R. (1976) Population and economic change in nineteenth-century Eastern Europe: Prussian Upper Silesia, 1840–1913. Journal of Economic History XXXVI(2), 334–359.Google Scholar
Henneberg, M. (1977) Ocena dynamiki biologicznej wielkopolskiej dziewiętnastowiecznej populacji wiejskiej. I. Ogólna charakterystyka demograficzna. Przegląd Antropologiczny 43, 67–89.Google Scholar
Henneberg, M. & Strzałko, J. (1975) Wiarygodność oszacowania dalszego przeciętnego trwania życia w badaniach antropologicznych. Przegląd Antropologiczny XLI(2), 295–309.Google Scholar
Herring, D. A. & Hoppa, R. D. (1999) Endemic tuberculosis among nineteenth century Cree in the central Canadian subarctic. Perspectives in Human Biology 4(1), 189–199.Google Scholar
Holzer, J. Z. (2003) Demografia. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warsaw.Google Scholar
Kaczmarski, B. (1967) Ocena spisów ludności na Śląsku z pierwszej połowy XIX wieku. Przeszłość Demograficzna Polski 1, 33–63.Google Scholar
Kaniecki, A. (2004) Poznań. The History of the City Written with Water. Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań.Google Scholar
Karolczak, W. (1997a) Chwaliszewo przełomu XIX/XX wieku. Przemiany oblicza dzielnicy. Kronika Miasta Poznania 1, 100–137.Google Scholar
Karolczak, W. (1997b) Życie codzienne mieszkańców Śródki w XIX i na początku XX wieku. Kronika Miasta Poznania 1, 160–186.Google Scholar
Kemkes-Grottenthaler, A. (2003) God, faith and death: the impact of biological and religious correlates on mortality. Human Biology 75(6), 897–915.CrossRefGoogle ScholarPubMed
Kędelski, M. (1992) Rozwój demograficzny Poznania w XVIII i na początku XIX wieku. Akademia Ekonomiczna, Poznań.Google Scholar
Kędelski, M. (1994) Stosunki ludnościowe w latch 1815–1918. In Topolski, J. & Trzeciakowski, L. (eds) Dzieje Poznania, 1793–1918. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, pp. 222–270.Google Scholar
Kintner, H. J. (1986) Classifying causes of death during the late nineteenth and early twentieth centuries: the case of German infant mortality. Historical Methods 19, 45–54.CrossRefGoogle ScholarPubMed
Klotzke, Z. (1980) Ludność obwodu Urzędu Stanu Cywilnego Luzino w latach 1874–1918. Przeszłość Demograficzna Polski 12, 65–104.Google Scholar
Landers, J. (1992) Historical epidemiology and the structural analysis of mortality. Health Transition Review 2, 47–75.Google Scholar
Landers, J. (1993) Death and the Metropolis. Studies in the Demographic History of London 1670–1830. Cambridge University Press, Cambridge.Google Scholar
Lindberg, C. (1986) The Lutheran Tradition. In Numbers, R. L. & Amundsen, D. W. (eds) Caring and Curing. Heath and Medicine in the Western Religious Tradition. Macmillan, New York, pp. 173–203.Google Scholar
Lumey, L. H. & van Poppel, F. W. A. (1994) The Dutch Famine of 1944–45: mortality and morbidity in past and present generations. Social History and Medicine 7(2), 229–246.Google Scholar
Lunn, P. G. (1991) Nutrition, immunity, and infection. In Shofield, R., Reher, D. & Bideau, A. (eds) The Decline of Mortality in Europe. Clarendon Press, Oxford, pp. 131–157.Google Scholar
Ładogórski, T. (1969) Złudzenia pruskiej statystyki ludności pierwszej połowy XIX w. i próby jej korekty na Śląsku. Przeszłość Demograficzna Polski 3, 3–27.Google Scholar
Ładogórski, T. (1971) Ruch naturalny ludności Śląska w latach 1816–1849. Przeszłość Demograficzna Polski 3, 3–27.Google Scholar
Łuczak, C. (1965) Życie gospodarczo – społeczne w Poznaniu 1815–1918. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.Google Scholar
McFarlane, N. (1989) Hospitals, housing, and tuberculosis in Glasgow, 1911–51. Social History and Medicine 2(1), 59–85.Google Scholar
McQuillan, K. (1999) Culture, Religion, and Demographic Behaviour: Catholics and Lutherans in Alsace, 1750–1870. Liverpool University Press and McGill-Queen's University Press, Montreal & Kingston, London, Ithaca.Google Scholar
Makowski, K. (1992) Rodzina poznańska w I połowie XIX wieku. Wydawnictwo UAM, Poznań.Google Scholar
Molik, W. (1998) Inteligencja polska w dziewiętnastowiecznym Poznaniu. Liczebność i struktura zawodowa. Kronika Miasta Poznania 2, 18.Google Scholar
Molik, W. (2001) Polscy lekarze w dziewiętnastowiecznym Poznaniu. Portret demograficzno-społeczny grupy. Kronika Miasta Poznania 1, 86–97.Google Scholar
Nowaczyk, M. (2005) Poszukiwanie przodków. Genealogia dla każdego. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warsaw.Google Scholar
O'Connell, M. R. (1986) The Roman Catholic traditions since 1545. In Numbers, R. L. & Amundsen, D. W. (eds) Caring and Curing: Health and Medicine in the Western Religious Tradition. Macmillan, New York, pp. 108–145.Google Scholar
Oktaba, W. (1976) Elementy statystyki matematycznej i metodyka doświadczalnictwa. PWN, Warsaw.Google Scholar
Pressat, R. (1961) L'analyse démographique, méthodes, résults, applications. Press Universitaìres de France, Paris.Google Scholar
Puranen, B. (1991) Tuberculosis and the decline of mortality in Sweden. In ShofieldR., Reher, D. R., Reher, D. & Bideau, A. (eds) The Decline of Mortality in Europe. Clarendon Press, Oxford, pp. 97–117.Google Scholar
Russell, J. C. (1958) Late ancient and medieval population. American Philosophical Society Transactions 48(3), Sahlins, Marshall.Google Scholar
Schellekens, J. (2001) Economic change and infant mortality in England, 1580–1837. Journal of Interdisciplinary History XXXII(1), 1–13.CrossRefGoogle Scholar
Schellekens, J. & van Poppel, F. (2006) Religious differentials in marital fertility in The Hague (Netherlands) 1860–1909. Population Studies 60, 23–38.Google Scholar
Sułowski, Z. (1962) O właściwą metodę wykorzystywania metryk kościelnych dla badań demograficznych. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej X(1–2), 81–101.Google Scholar
Szczypiorski, A. (1962) Badania ksiąg metrykalnych a obliczenia ludności Polski w wieku XVII–XVIII. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej X(1–2), 53–74.Google Scholar
Topolski, J. (1973) Poznań. Zarys dziejów. In Topolski, J. & Trzeciakowski, L. (eds) Dzieje Poznania, 1793–1918. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw, Poznań, pp. 10–30.Google Scholar
Trzeciakowska, M. & Trzeciakowski, L. (1987) W dziewiętnastowiecznym Poznaniu. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.Google Scholar
Trzeciakowski, L. (1992) Polacy i Niemcy w życiu codziennym w Poznaniu w XIX wieku. Kronika Miasta Poznania 1–2, 7–18.Google Scholar
Trzeciakowski, L. (1994) Mobilność społeczna mieszkańców Poznania. In Topolski, J. & Trzeciakowski, L. (eds) Dzieje Poznania, 1793–1918. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, pp. 271–427.Google Scholar
van Poppel, F. (1992) Religion and health: Catholicism and regional mortality. Differences in nineteenth-century Netherlands. Social Science History and Medicine 5, 229–253.Google Scholar
van Poppel, F., Schellekens, J. & Liefbroer, A. (2002) Religious differentials in infant and child mortality in Holland, 1855–1912. Population Studies 56, 277–289.Google Scholar
Wędzki, A. (1994) Rozwój przestrzenny miasta po 1815 roku. In Topolski, J. & Trzeciakowski, L. (eds) Dzieje Poznania, 1793–1918. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, pp. 114–127.Google Scholar
Wojciechowski, M. (1998) Papież Pius IX. Syllabus Błędów. Studia Theologica Varsaviensia 36(2), 113–118.Google Scholar
Wojtun, B. S. (1976) Ocena jakości pruskiej statystyki ludnościowej przy użyciu równań bilansujących. Przeszłość Demograficzna Polski 9, 27–40.Google Scholar
Wolleswinkel-van den Bosch, J. H., Looman, C. W. N., van Poppel, F. W. A. & Mackenbach, J. P. (1997) Cause–specific mortality trends in the Netherlands, 1875–1992: A formal analysis of the epidemic transition. International Journal of Epidemiology 26(4), 772–781.Google Scholar
Wolleswinkel-van den Bosch, J. H., van Poppel, F. W. A., Looman, C. W. N. & Mackenbach, J. P. (2001) The role of cultural and economic determinants in mortality decline in the Netherlands, 1875/1879–1920/1924: a regional analysis. Social Science and Medicine 53, 1439–1453.Google Scholar
Wolleswinkel-van den Bosch, J. H., van Poppel, F. W. A., Looman, C. W. N. & Mackenbach, J. P. (2000) Determinants of infant and early childhood mortality levels and their decline in the Netherlands in the late nineteenth century. International Journal of Epidemiology 29, 1031–1040.CrossRefGoogle ScholarPubMed
Wolleswinkel-van den Bosch, J. H., van Poppel, F. W. A. & Mackenbach, J. P. (1996) Reclassifying causes of death to study the epidemiological transition in the Netherlands 1875–1992. International Journal of Population 12, 327–361.Google Scholar
Wolleswinkel-van den Bosch, J. H., van Poppel, F. W. A., Tabeau, E. & Mackenbach, J. P. (1998) Mortality decline in the Netherlands in the period 1850–1992: A turning point analysis. Social Science and Medicine 47(4), 429–443.Google Scholar
Woods, R. I., Løkke, A. & van Poppel, F. (2006) Two hundred years of evidence-based perinatal care: late-fetal mortality in the past. URL: www.archdischild.com.CrossRefGoogle Scholar
Zaleski, Z. (1929a) Dzieje Poznania od roku 1853 do r. 1918. In Czekalski, J. (ed) Księga Pamiątkowa Miasta Poznania. Wydawnictwo Miasta Poznania, Poznań, pp. 84–105.Google Scholar
Zaleski, Z. (1929b) Obszar i zaludnienie miasta Poznania. In Czekalski, J. (ed) Księga Pamiątkowa Miasta Poznania. Wydawnictwo Miasta Poznania, Poznań, pp. 130–153.Google Scholar
Żołądź-Strzelczyk, D. (2002) Dziecko w dawnej Polsce. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.Google Scholar