Hostname: page-component-848d4c4894-pjpqr Total loading time: 0 Render date: 2024-06-13T17:03:47.653Z Has data issue: false hasContentIssue false

Realism and Determinism in the Early Wyclif

Published online by Cambridge University Press:  17 February 2016

Anthony Kenny*
Affiliation:
Oxford
Get access

Extract

Wyclif has long had a reputation as an extreme determinist. One of the doctrines for which he was condemned by the Council of Constance was the proposition that everything happens by absolute necessity. Throughout the fifteenth and early sixteenth centuries his career was seen as a warning by orthodox theologians, and one of the reasons why he was a bogey-man was because he was held to be an extreme necessitarian. At Louvain theologians, in order to avoid the pitfalls of Wycliffism, went so far as to toy with three-valued logic.

Type
Research Article
Copyright
Copyright © Ecclesiastical History Society 1987 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

1 ‘Omnia de necessitate absoluta eveniunt’ Denzinger, Enchiridion Symbolorum, 571.

2 Baudry, L., La Querelle des Futurs Contingents (Paris 1950).Google Scholar

3 Tractatus de Universalibus, text edited by Mueller, Ivan J., translated by Kenny, Anthony (Oxford 1985)Google Scholar. References to this work are given by ‘U’ followed by the chapter and line number (which is the same in both Latin and English texts).

4 U, VII, 35-54.

5 Tertio habet creatura esse existere individuimi, secundum quod esse incipit et corrumpitur pro suo tempore. Et solum illud esse acceptant moderni doctores. Vero etiam recentes concedunt iuxta secundum esse quod nulla rosa existente, rosa est flos… Aliud enim est esse et aliud existere. U, VII, 55-64.

6 Grosseteste’s De Libero Arbitrio has been edited by Baur, L., Diephilosophtschen Werke des Robert Grosseteste Beitrage zur Geschichte der Philosophie des Mittelalters 9 (1912) 150241.Google Scholar

7 BGPM 9 p. 152.

8 BGPM 9 pp. 1 $2-8.

9 BGPM 9 pp. 158-9.

10 Nee fiat vis de huiusmodi sophismatibus: Deus scit me sessurum et non sciet me sessurum, postquam sedi, sed sedisse. Brgo scit aliquid quod non sciet. Hoc autem non sequitur, quia in ipsum non cadit temporum vicissitudo, sed abstractis omnibus conditionalibus temporalibus scit. Eius enim scientia cadit super ipsas essenrias rerum non relatas ad temporum mutationes. BGPM pp. 159-60.

11 BGPM p. 165.

12 BGPM p. 168.

13 Est necessarium duplex: uno modo, quod non habet posse aliquo modo ad eius oppositum vel cum initio vel fine, cuiusmodi est hoc: duo et tria esse quinque… Est et aliud necessarium, quod neque secundum praeteritum, neque secundum praesens, neque secundum futurum habet posse ad eius oppositum, sine tamen initio fuit posse ad hoc et fuit posse ad eius oppositum, et tale esc antichristum fore futurum. BGPM pp. 168-9.

14 BGPM p. 173ff.

15 Hic oportet distingere de necessitate: quod quaedem est absoluta quae non potest non esse, alia autem est necessitas ex suppositione quam oportet esse ex antecedente aeterno. Et illud capit subdivisionem secundum naturas veritatum, ut alia est semper, alia diutius, vel brevius secundum beneplacitum libertatis. Alia enim est necessitas naturalis extra necessitationem creati liberi arbitrii, et alia dependet a tali arbitrio. Alia edam est necessitas coacrionis ut contingit cogentem alium necessitare ipsum ad causandum aliquam veritatem et alia est necessitas libera sive libertate contradictionis sive libértate a coactione. U, XIV, 54-66.

16 Logice Continuado in De Logica i. 75-234, here 155-8.

17 Et est de necessitate antecedetis ulterius triplex subdivisio, cum aliqua sit talis necessitas volicionis; ut si volido mea vel volicio dei sit causa necessitans aliud non coacta; alia necessitas naturalis, ut necessitas qua ignis applicants ad combustibile subdominans agit vel incipit agere; sed tercia, necessitas coaccionis, est necessitas qua predo cogit suum caprivum ipsum redimere. Logica Continuado, p. 158.

18 Omne verum contingens est necessarium secundum dispositionem divinae norionis, licet sint multa contingentia ad utrumlibet secundum causas secundas, nam sequi tun Deus vult vel scit hoc fore, ergo hoc est pro tempore suo. Antecedens est aeternaliter verum respectu cuiuscumque effectus praeteriti vel futuri. Ideo quoad praescientiam Dei omnem effectum est necessarium evenire. U, XIV, 74-83.

19 Patet, detecta aequivocatione necessitatis, quomodo cum summa contingentia Stat conditionata necessitas. Non autem intelligo necessitatem pure conditionatam quae non ponit alterum extremorum qualis est ista: si tu es asinus, tu es rudibilis, quia illa est Veritas connexionis absolute necessaria, sed veritatem contingentem aeternam, inferentem veritatem temporaliter accidentem sic quod Veritas connexionis est absolute necessaria, sed Veritas antecedentis causantis est contingens. U, XIV, 98-108.

20 Quamvis Deus potese conringenrissme velie et non velie datum volubile, non tamen potest incipere vel desinere ipsum velie et sic non potest mutati de volutione in non-volutionem vel econtra. U, XIV, 122-6.

21 U, XIV, 126-139.

22 Licet causae secundae inclinare possunt voluntatem creatam ad actum proprium, tamen nec ipsae nec Deus possunt immediate cogère ad eundem, quia, cum proprius actus voluntatis sit volutio, patet quod claudit contradictionem ut aliquis ipsum eliciat nisi volens. Verumtamen Deus necessitat ad benevolendum et permittit hominem necessitare se ipsum et subicere se creaturae inferiori. U, XTV, 256-64.

23 Aliud est autem necessitare et aliud cogere, cum coactio dicitur respectu operis extrinseci vel intrinseci, voluntate quoddamodo reclinante. Nec tollit talis necessitas voluntatis meritum, sicut non tollit actum liberum, licet decenter excludat actum liberrimum quod est Deo specialiter reservatum. Sicut enim stat parvulum libere progredi dum tamen necessitatus est sic progredi a pedagogo ducente, sic stat voluntatem creatam, a spirici! Dei ductam. Homo tamen habet libertatem exeundi a tali salutari regimine per inoboedientem pedem superbiae. Sic ergo quantum ad actum elicitum et opus extrinsecum est conringens libertas et conditionalis necessitas, sed quoad causationem innatam intrinsecam est naturalis necessitas. U, XIV, 270-87.

24 Replicami quod oportet de necessitate absoluta singula provenire, nam Deus necessario et independenter praeordinat, praescit, et vult voluntate beneplaciti singulas creaturas. Nec aliquid potest voluntad suae resistere, ergo nec effectum aliquem impedire. Sicut ergo nemo potest impedire quin mundus fait sic nec aliquem effectum tempore suo fore. Sequitur enim: Deus ordinat hoc: ergo hoc necessario tempore suo erit. Antecedens est extra omnem potestatem creatam et per consequens omnino inimpedibile. Ergo et quodlibet formaliter inde sequens. U, XIV, 294-305. (I read inimpedibile, not impedibile as Mueller).

25 Multi effectus sunt in libera potestae contradictionis rationalis creaturae sic quod potest facere ipsos fore et potest facere quod non erunt, quia aliter tolleretur meritum atque demeritum. U, XTV, 322-325.

26 Pro quo notandum quod volutio Dei, respectu existentiae creaturae, potest intelligi secundum habitudinem relativam, ut est res rationis fundata in Deo volente rem esse secundum esse intelligibile—quod est absolute necessarium—et terminata ad existentiam creaturae in proprio genere. Et talis habitudo dependet ab utroque extremo, cum ad hoc quod Deus veut Petrum vel aliud factibile esse requiritur ipsum esse. Et ita existentia creaturae, licet sit temporalis, causat in Deo relationem rationis aeternam, quae semper causatur et semper est complete causata. Nec sequitur ex isto quod Deus sit mobilis, cum ad talem habitudinem non est motus … nec sequitur ex isto quod homo potest perficere Deum, cogere eum, vel causare in eo volutionem, scientiam vel aliquod absolutum. U, XIV, 328-344.

27 Haec ergo propositio ‘Deus vult Petrum dolere’ dicit quotlibet volutiones in Deo, ut puta volutionem qua vult hoc esse quod est absolute necessarium, volutionem qua vult naturam specificam esse et hoc a nullo singulari homine dependet, et volutionem qua placet Deo quod Petrus doleat. Et illa dependet a dolore Petri. U, XIV, 346-52.

28 U, XIV, 386-399.

29 Omnia futura necessario—necessitate ex suppositione—sunt futura, quae tamen contingentissime sunt futura. Et sic veritates sic necessitantes necessario fuerunt, et tamen potest esse quod non fuerunt. Immo, tu potes facere quod non fuerunt et tamen non potes facere illa desinere fuisse vel commutare genitum in ingenitum Omnia ista et eis similia patent et hoc infallibili principio quod apud Deum sunt omnia, quae fuerunt vel erunt praesentia, et sic, si aliquid fuit vel erit, ipsum est pro suo tempore. Unde benedictus sit Dominus temporis, qui elevavit nos supra tempus ad videndum istam veritatem praeclaram. U, XTV, 409-424.

30 Hic videtur mihi quod repugnat philosophiae et Fidei nostrae sic ponere. Philosophiae, quia sic nihil fieret contingenter sive fortuite, cum fieret absolute necesssario, sicut Verbum ad intra producirur. Nec foret aliqua virtus moralis. cum propter ilia quae non sunt in potestate nostra nec sumus laudandi nec culpandi moraliter. Sed secundum istam positionem non plus subiacet potestati creaturae declinare quicquid homo fecerit quam impedire ne astrum oriatur vel ne a Deo aliquid producatur, quia omnem effectum est absolute necessarium evenire. Ideo oppositum tamquam per se notum est per verbera inducendum. U, XIV, 456-68.