Hostname: page-component-76fb5796d-qxdb6 Total loading time: 0 Render date: 2024-04-26T17:47:19.764Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

Democracy and Civil Society in the Early Modern Period: The Rise of Three Types of Civil Societies in the Spanish Netherlands and the Dutch Republic

Published online by Cambridge University Press:  25 January 2017

Maarten F. Van Dijck
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

This article proposes to refine the concept civil society by discerning three distinct forms of civil society in the past. This refined conceptual framework counters the criticism that civil society suffers from its growing popularity and its broad definition. The usefulness of these three forms of civil society—which are based on the later work of Jürgen Habermas—are applied in this article on the seventeenth-century Low Countries. The central question is how these forms of civil society acted as schools of democracy in the seventeenth-century Spanish Netherlands and Dutch Republic. The three types of civil society are identified that developed through time and built a cumulative tradition of civil society. These are the medieval craft guilds (liberal civil society), the early modern civic militia (republican civil society), and the modern Enlightenment sociability (deliberative civil society). Data about the associational life in two cities in the Low Countries, Mechelen and Rotterdam, show that different forms of civil societies had different functions according to the societal context. Furthermore, the data show that societies with civil societies characterized by social inclusive boards and high mutation ratios had less political impact when they lacked links with existing political institutions. This implies that civil societies did not as a rule serve as schools of democracy.

Type
Articles
Information
Social Science History , Volume 41 , Special Issue 1: European Civil Society , Spring 2017 , pp. 59 - 81
Copyright
Copyright © Social Science History Association, 2017 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

Aerts, R. A. M. (2010) “Civil society or democracy? A Dutch paradox.” The Low Countries Historical Review 125: 209–36.CrossRefGoogle Scholar
Anonymus (1793) Entretien familier d'un français républicain membre de la société des amis de la liberté & de l’égalité de la ville libre de Malines, avec un habitant de la même ville. Mechelen: Petrus Josephus Hanicq.Google Scholar
Arnade, P. (1997) “City, state and public ritual in the late-medieval Burgundian Netherlands.” Comparative Studies in Society and History 39: 300–18.CrossRefGoogle Scholar
Arsan, A., Lewis, S. L., and Richard, A.-I. (2012) “The roots of global civil society and the interwar moment.” Journal of Global History 7: 157–65.CrossRefGoogle Scholar
Baeten, J., and Van Zanden, J. L. (2008) “Book production and the onset of modern economic growth.” Journal of Economic Growth 13: 217–35.CrossRefGoogle Scholar
Black, C. F. (2004) “The public face of Post-Tridentine Italian confraternities.” Journal of Religious History 28: 87–101.CrossRefGoogle Scholar
Bloemendal, J., and van Dixhoorn, A. (2010) “‘De scharpheit van een gladde tong.’ Literaire teksten en publieke opinievorming in de vroegmoderne nederlanden.” Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden 125: 3–28.Google Scholar
Bollen, K., and Paxton, P. (2000) “Subjective measures of liberal democracy.” Comparative Political Studies 33: 58–86.CrossRefGoogle Scholar
Boone, M., and Prak, M. R. (1995) “Rulers, patricians and burghers: The great and the little traditions of urban revolt in the Low Counties,” in Davids, K. and Lucassen, J. (eds.) A Miracle Mirrored: The Dutch Republic in European Perspective. Cambridge: Cambridge University Press: 99–134.Google Scholar
Carlier, M., Janssens, L., Meel, E., Van Autenboer, E., Verstrepen, H., and Vlieghe, H. (1991) “Mechelen in de lange zeventiende eeuw, 1585–1715,” in Van Uytven, R. (ed.) De geschiedenis van Mechelen. Van heerlijkheid tot stadsgewest. Tielt: Lannoo: 149–82.Google Scholar
Darnton, R. (1979) The Business of Enlightenment: A Publishing History of the Encyclopédie 1775–1800. Cambridge and London: The Belknap Press of Harvard University Press.Google Scholar
Deceulaer, H. (1996) “Guilds and litigation: Conflict settlement in Antwerp (1585–1796),” in Boone, M. and Prak, M. R. (eds.) Individual, Corporate and Judicial Status in European Cities (Late Middle Ages and Early Modern Period). Leuven and Apeldoorn: Garant: 171–208.Google Scholar
Deceulaer, H. (2001) Pluriforme patronen en een verschillende snit. Sociaal-economische, institutionele en culturele transformaties in de kledingsector in Antwerpen, Brussel en Gent, 1585–1800. Amsterdam: IISG.Google Scholar
Dekker, R. M. (1992) “Handwerkslieden en arbeiders in Holland van de zestiende tot de achttiende eeuw: identiteit, cultuur en protest,” in te Boekhorst, P., Burke, P., and Frijhoff, W. T. M. (eds.) Cultuur en maatschappij in Nederland 1500–1850. Amsterdam: Boom: 109–47.Google Scholar
Delsaedt, P. (2004) “Het leeskabinet van citoyen Carpen, 1804,” in Pauwels, J. (ed.) Gheprint tAntwerpen. Het boek in Antwerpen van de vijftiende tot de twintigste eeuw. Kapellen: Pelckmans: 91–103.Google Scholar
Dumolyn, J., and Haemers, J. (2005) “Patterns of urban rebellion in medieval Flanders.” Journal of Medieval History 31: 369–93.CrossRefGoogle Scholar
Dumolyn, J., and Haemers, J. (2012) “‘A bad chicken was brooding’: Subversive speech in late medieval Flanders.” Past and Present 214: 45–86.CrossRefGoogle Scholar
Eckstein, N., and Terpstra, N. A. (2009) Sociability and Its Discontents: Civil Society, Social Capital, and Their Alternatives in Late Medieval and Early Modern Europe. Turnhout: Brepols.Google Scholar
Finlay, C. J. (2006) “Rhetoric and citizenship in Adam Ferguson's Essay on the History of Civil Society.” History of Political Thought 27: 27–49.Google Scholar
Fraser, N. (1992) “Rethinking the public sphere: A contribution to the critique of actually existing democracy,” in Calhoun, C. (ed.) Habermas and the Public Sphere. Cambridge, MA: MIT Press: 109–42.Google Scholar
Frijhoff, W. T. M., and Spies, M. (2000) 1650. Bevochten eendracht. Den Haag: Sdu Uitgevers.Google Scholar
Garrioch, D. (2009) “From religious to secular sociability: Confraternities and freemasonry in eighteenth-century Paris,” in Eckstein, N. and Terpstra, N. A. (eds.) Sociability and Its Discontents: Civil Society, Social Capital, and Their Alternatives in Late Medieval and Early Modern Europe. Turnhout: Brepols: 313–26.Google Scholar
Geuna, M. (2002) “Republicanism and commercial society in the Scottish Enlightenment: The case of Adam Ferguson,” in Van Gelderen, M. and Skinner, Q. (eds.) Republicanism: A Shared European Heritage. Volume II: The Values of Republicanism in Early Modern Europe. Cambridge: Cambridge University Press: 177–95.CrossRefGoogle Scholar
Groenveld, S. (1987) “The mecca of authors? States assemblies and censorship in the seventeenth-century Dutch Republic,” in Duke, A. C. and Tamse, C. A. (eds.) Too Mighty to Be Free: Censorship and the Press in Britain and the Netherlands. Zutphen: Walburg Pers: 63–86.Google Scholar
Habermas, J. (1989) The Structural Transformation of the Public Sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society. trans. Burger, T.. Cambridge, MA: Harwood Academic Publishers . Google ScholarPubMed
Habermas, J. (1994) “Three normative models of democracy.” Democratic and Constitutional Theory Today 1: 1–10.Google Scholar
Habermas, J. (2006) “Political communication in media society: Does democracy still enjoy an epistemic dimension? The impact of normative theory on empirical research.” Communication Theory 16: 411–26.CrossRefGoogle Scholar
Hoffmann, S.-L. (2006) Civil Society, 1750–1914. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan.Google Scholar
Houben, B. (2004) “Antwerpens verzet tegen de centrale macht in 1659.” Master's thesis, Ghent University.Google Scholar
Installé, H. (1982) Inventaris van het fonds brouwersambacht op het stadsarchief te Mechelen. Mechelen: Koninklijke Kring voor oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen.Google Scholar
Installé, H., De Nijn, H., Put, E., Verstrepen, H., Van Autenboer, E., and Vlieghe, H. (1991) “In de spiraal der vernieuwingen 1717–1836,” in Van Uytven, R. (ed.) De geschiedenis van Mechelen. Van heerlijkheid tot stadsgewest. Tielt: Lannoo: 183–218.Google Scholar
Israel, J. I. (2002) Radical Enlightenment: Philosophy and the Making of Modernity 1650–1750. Oxford: Oxford University Press.Google Scholar
Joosen, H. (1960–63, 1979–84) “Dekens en gezworenen van de Mechelse ambachten.” Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen, Mechelen: Koninklijke Kring voor oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen. (64–68, 83–88): 54–107, 145–87, 177–236, 157–200, 118–31, 197–208, 149–73, 229–34.Google Scholar
Kaviraj, S., and Khilnani, S. (2001) Civil Society: History and Possibilities. Cambridge: Cambridge University Press.Google Scholar
Kint, A. M. (1996) “The community of commerce: Social relations in sixteenth-century Antwerp.” onuitgegeven doctoraatsverhandeling, Columbia University.Google Scholar
Klep, P. M. M. (1981) Bevolking en arbeid in transformatie: een onderzoek naar de ontwikkelingen in Brabant, 1700–1900. Nijmegen: SUN.Google Scholar
Kloek, J. J. (2001) 1800. Blauwdrukken voor een samenleving. Den Haag: SDU.Google Scholar
Knevel, P. (1994) Burgers in het geweer: de schutterijen in Holland, 1550–1700. Hilversum: Verloren.Google Scholar
Kocken, M. (1973) “De bevolkingscijfers van Mechelen.” Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen 77: 174–77.Google Scholar
Koller, A. (2010) “The public sphere and comparative historical research: An introduction.” Social Science History 34: 261–90.Google Scholar
Koopmans, J. W. (2005) “De vergadering van de Staten-Generaal in de Republiek voor 1795 en de publiciteit.” Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden 120: 379–96.Google Scholar
Lake, P., and Pincus, S. (2006) “Rethinking the public sphere in early Modern England.” Journal of British Studies 45: 270–92.CrossRefGoogle Scholar
Lourens, P., and Lucassen, J. (2005) Inwonertallen van Nederlandse steden ca. 1300–1800. Amsterdam: NEHA.Google Scholar
Mah, H. (2000) “Phantasies of the public sphere: Rethinking the Habermas of historians.” Journal of Modern History 72: 153–82.CrossRefGoogle Scholar
Marnef, G. (1996) Antwerpen in de tijd van de Reformatie. Ondergronds protestantisme in een handelsmetropool 1550–1577. Antwerp: Kritak.Google Scholar
Marnef, G., Mertens, W., Van Autenboer, E., Eeman, M., and Vlieghe, H. (1991) “Mechelen in de reformatietijd 1530–1585,” in Van Uytven, R. (ed.) De geschiedenis van Mechelen. Van heerlijkheid tot stadsgewest. Tielt: Lannoo: 119–46.Google Scholar
Munck, G. L., and Verkuylen, J. (2002) “Conceptualizing and measuring democracy: Evaluating alternative indices.” Comparative Political Studies 24: 5–34.Google Scholar
Ortmanns, E. (2003) “Eer- en schandegevoelens in ambachtsmiddens in de 17de en 18de eeuw: een microstudie van de dekenrechtspraak in het visverkopersambacht te Mechelen.” Master's thesis, Katholieke Universiteit Leuven.Google Scholar
Panhuysen, B. (2000) Maatwerk. Kleermakers, naaisters, oudkleerkopers en de gilden (1500–1800). Amsterdam: Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis.Google Scholar
Pirenne, H. (1910) Les anciennes démocraties des Pays Bas. Paris: Flammarion.Google Scholar
Pocock, J. G. A. (2009) The Machiavellian Moment: Florentine Political Thought and the Atlantic Republican Tradition. Princeton, NJ: Princeton University Press.Google Scholar
Prak, M. R. (1991) “Citizen radicalism and democracy in the Dutch Republic.” Theory and Society 20: 73–102.CrossRefGoogle Scholar
Prak, M. R. (1996) “Individual, corporation and society: The rhetoric of Dutch guilds (18th c.),” in Boone, M. and Prak, M. R. (eds.) Individual, Corporate and Judicial Status in European Cities (Late Middle Ages and Early Modern Period). Leuven and Apeldoorn: Garant: 255–79.Google Scholar
Prak, M. R. (1999) Republikeins veelvoud, democratisch enkelvoud. Sociale veranderingen in het Revolutietijdvak, ’s-Hertogenbosch 1770–1820. Memoria. Nijmegen: SUN.Google Scholar
Prak, M. R. (2004) “Moral order in the world of work: Social control and the guilds in Europe,” in Roodenburg, H. W. and Spierenburg, P. C. (eds.) Social Control in Europe. Volume 1, 1500–1800. Columbus: Ohio State University Press.Google Scholar
Prak, M. R. (2006) “Corporate politics in the Low Countries: Guilds as institutions, 14th to 18th centuries,” in Prak, M. R., Lis, C., Lucassen, J., and Soly, H. (eds.) Craft Guilds in the Early Modern Low Countries. Aldershot, UK: Ashgate: 74–106.Google Scholar
Prak, M. R. (2009) “Gilden, schutterijen en andere vormen van burgerlijke invloed,” in Lucassen, L. and Willems, W. (eds.) Waarom mensen in de stad willen wonen 1200–2010. Amsterdam: Bert Bakker: 59–78.Google Scholar
Prak, M. R. (2010) “The Dutch Republic as a bourgeois society.” The Low Countries Historical Review 125: 107–39.CrossRefGoogle Scholar
Putnam, R. D. (1993) Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy. Princeton, NJ: Princeton University Press.Google Scholar
Putnam, R. D. (2000) Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. New York: Simon and Schuster.Google Scholar
Remmerswaal, L. H. (2006) “Een duurzame alliantie. Gilden en regenten in Zeeland, 1600–1800.” PhD diss., Utrecht University.Google Scholar
Romer, H. (1979) De mannetjesputters van Rotterdam. Een beknopte geïllustreerde geschiedenis van de Rotterdamse schutterij. Den Haag: Kruseman.Google Scholar
Schilling, H. (1992) “Civic republicanism in late medieval and early modern German cities,” in Schilling, H. (ed.) Religion, Political Culture and the Emergence of Early Modern Society. Leiden, The Netherlands: Brill: 3–59.CrossRefGoogle Scholar
Trio, P. (1994) “Middeleeuwse broederschappen in de Nederlanden. Een balans en perspectieven voor verder onderzoek.” Trajecta 3: 97–109.Google Scholar
Unger, J. H. W. (1892) De regeering van Rotterdam 1328–1892. Vol. I. Bronnen voor de geschiedenis van Rotterdam. Rotterdam: W. J. van Hengel.Google Scholar
Van Aert, L. (2009) “Buurtwinkels en winkelstraten. De evolutie van het Antwerpse winkelbedrijf in de nieuwe tijd.” Stadsgeschiedenis 4: 21–44.Google Scholar
Van Autenboer, E. (1993–94) De kaarten van de schuttersgilden van het Hertogdom Brabant (1300–1800). Bijdragen tot de geschiedenis van het Zuiden van Nederland. Tilburg: Stichting Zuidelijk Historisch Contact.Google Scholar
Van Bruaene, A.-L. (2008) Om beters wille. Rederijkerskamers en de stedelijke cultuur in de Zuidelijke Nederlanden (1400–1650). Amsterdam: Amsterdam University Press.CrossRefGoogle Scholar
Van den Eynde, A. (1859) Tableau chronologique des écoutètes, des bourgmestres et des échevins depuis 1236 jusqu’à nos jours, ainsi que les sceaux des premiers seigneurs de la ville de Malines. Mechelen: Van Velsen.Google Scholar
van der Schoor, A. (1999) Stad in aanwas. Geschiedenis van Rotterdam tot 1813. Zwolle: Waanders.Google Scholar
van der Weide, G. (2010) “‘Geven zeer ootmoedelijk te kennen. . . .’ De politieke invloed van de gilden in Utrecht 1700–1813.” Master's thesis, Utrecht University.Google Scholar
Van Dijck, M. F. (2003) “Een Strijd Om Sacrale Ruimte En Tijd. Processies En Torenschietingen in Het Hageland (17de–18de Eeuw).” Trajecta 12: 25–52.Google Scholar
Van Dijck, M. F. (2012) “Bonding or bridging social capital? The evolution of brabantine confraternities during the late medieval and the early modern period,” in Terpstra, N., Prosperi, A., and Pastore, S. (eds.) Faith's Boundaries: Laity and Clergy in Early Modern Confraternities. Turnhout: Brepols: 153–86.CrossRefGoogle Scholar
Van Elsacker, B. (2000) “‘Secretelijck opgegeten’ of ‘ongeruste geesten’? De politieke participatie van het bestuur van het Antwerpse meerseniersambacht in de zeventiende eeuw.” Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 25: 129–63.Google Scholar
van Gelderen, M. (1990) “The Machiavellian moment and the Dutch Revolt: The rise of neostoicism and Dutch republicanism,” in Bock, G., Skinner, Q., and Viroli, M. (eds.) Machiavelli and Republicanism. Cambridge: Cambridge University Press: 201–23.Google Scholar
van Horn Melton, J. (2001) The Rise of the Public in Enlightenment Europe: New Approaches to European History. Cambridge: Cambridge University Press.CrossRefGoogle Scholar
Van Melckebeke, G. J. J. (1874) Aanteekeningen rakende de Sint-Christoffel of kolveniersgilde te Mechelen. Mechelen: E. and I. Van Moer.Google Scholar
Van Melckebeke, G. J. J. (1879) De St Sebastiaan of handbooggilde te Mechelen. Mechelen: E. and I. Van Moer.Google Scholar
Van Nierop, H. (1997) “Popular participation in politics in the Dutch Republic,” in Blickle, P. (ed.) Resistance, Representation, and Community. Oxford: Oxford University Press: 272–90.Google Scholar
Van Uytven, R. (1962) “Plutokratie in de ‘oude demokratieën der Nederlanden.’. Cijfers en beschouwingen omtrent de korporatieve organisatie en de sociale struktuur der gemeenten in de late middeleeuwen. ” Handelingen van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis 16: 373–409.CrossRefGoogle Scholar
Van Uytven, R. (1992) “Brabantse en Antwerpse centrale plaatsen (14de–19de eeuw),” in Le reseau urbain en Belgique dans une perspective historique (1350–1850). Une approche statistique et dynamique. Brussels: Crédit Communal: 29–79.Google Scholar
Van Uytven, R., De Laet, M., Van Autenboer, E., Eeman, M., and Vlieghe, H. (1991) “Een bloeiende laken- en stapelstad van het midden van de dertiende eeuw tot 1473,” in Van Uytven, R. (ed.) De geschiedenis van Mechelen. Van heerlijkheid tot stadsgewest. Tielt: Lannoo: 41–80.Google Scholar
Verhoeven, P. (2008) “‘Gheeft te kennen in alder otmoet uwe goetwillige ingeseten poorter der stede van Antwerpen.’ Burgerschap en stedelijke identiteit in bottom-up perspectief in het zestiende-eeuwse Antwerpen.” Master's thesis, University of Antwerp.Google Scholar
Vermij, R. (1999) “Nieuwe wijn in oude zakken? Iets over plaats en functie van genootschappen in de maatschappij van het Ancien Régime.” Tijdschrift voor Geschiedenis 112: 24–46.Google ScholarPubMed
Wilson, B., and Yachnin, P. (2010) “Introduction,” in Wilson, B. and Yachnin, P. (eds.) Making Publics in Early Modern Europe: People, Things, Forms of Knowledge. New York: Routledge: 1–21.Google Scholar
Zijlmans, J. (1999) Vriendenkringen in de zeventiende eeuw: verenigingsvormen van het informele culturele leven te Rotterdam. Den Haag: Sdu Uitgevers.Google Scholar