Skip to main content Accessibility help
×
Hostname: page-component-848d4c4894-p2v8j Total loading time: 0.001 Render date: 2024-06-01T19:24:24.406Z Has data issue: false hasContentIssue false

Kolebka rzemiosła

Published online by Cambridge University Press:  01 March 2024

Jolanta Dudek
Affiliation:
Jagiellonian University, Krakow
Andrzej Juszczyk
Affiliation:
Jagiellonian University, Krakow
Joanna Skolik
Affiliation:
Uniwersytet Opolski
Get access

Summary

Przestrzeń refleksji współczesnego literaturoznawstwa wydają się określać dwie figury: Autora i Człowieka. Ten pierwszy, redukowany do funkcji tekstu lub wymazywany, staje się instancją gwarantującą całkowitą autonomię literatury, czyniąc z niej zamknięty system ludzkiej wyobraźni tworzącej światy możliwe, niezawisłe względem rzeczywistości. Ten drugi, choć niezwykle zindywidualizowany, staje się metonimią człowieczeństwa, ,,antropologicznym snem” – kolejnym, filozoficznym inwariantem zawieszonym między empirią a transcendencją. I choć wciąż kontynuowana jest ,,próba wyjścia poza radykalną opozycję «mocnej” obecności i równie «mocnej” nieobecności autora jako esencjalistycznego, w pełni autonomicznego podmiotu (nawet jeśli podmiot ten jest tylko kulturowym mitem) i «autora” jako pustego miejsca struktury”, widać wyraźnie, że ,,podmiot powraca dziś do tekstu” (właściwie należałoby zapytać, czy w ogóle kiedykolwiek go opuścił i czy faktycznie zostały po nim tylko ,,ślady i resztki”). Być może próby odpersonalizowania autora są dziś uzasadnione z teoretycznego punktu widzenia, jednak nie wówczas, gdy uwzględnimy europejski dorobek kulturowy, w którym osobowość jest nie tylko funkcjonalnym konstruktem, ale też zasadniczym elementem określającym człowieka i jego wieloaspektowe dziedzictwo. Nie możemy zatem współcześnie uciec od pytania: jakie znaczenie ma dla nas biografia pisarza? Gdzie tego znaczenia szukać?

Biografia Josepha Conrada w szczególny sposób zmusza nas do wyartykułowania tego pytania: dzielona na osobne ,,życia”, ,,zmitologizowana” przez samego pisarza i przez jego interpretatorów, konstruowana na granicy różnych światów i żywiołów prowokuje do poszukiwania granicy między życiem a literaturą. Właśnie dlatego Życie Josepha Conrada-Korzeniowskiego autorstwa Zdzisława Najdera wyznacza nową ścieżkę nie tylko w obrębie conradystyki, ale również w przestrzeni literaturoznawczej refleksji biograficznej, potwierdzając tezę Jurija Łotmana, że ,,granica” nie tylko dzieli, ale też łączy, jest ,,filtrującą membraną”, miejscem transformacji, w związku z czym również osobowość należy traktować jako granicę semiotyczną, wykraczającą poza granice fizycznej indywidualności człowieka.

Zauważając, że w przypadku dzieła Conrada ,,życie twórcy” dostarcza wielu istotnych danych, Profesor Najder podkreśla, że muszą one być wykorzystywane ostrożnie. Tym samym biograf Conrada lokuje się między wskazanymi powyżej dwiema tendencjami, ponieważ zwraca uwagę przede wszystkim na kulturowe mechanizmy kształtujące autora i jego dzieło: ,,pełni rolę jakby leksykografa ustalającego sens używanych przez danego autora znaków – przez wskazywanie nie tyle na jego intencje, co na jego zasoby kulturowe. […] określa pole, z którego należy czerpać znaczenia używanych przezeń słów, obrazów i konwencji”.

Type
Chapter
Information
Publisher: Jagiellonian University Press
Print publication year: 2023

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

Save book to Kindle

To save this book to your Kindle, first ensure coreplatform@cambridge.org is added to your Approved Personal Document E-mail List under your Personal Document Settings on the Manage Your Content and Devices page of your Amazon account. Then enter the ‘name’ part of your Kindle email address below. Find out more about saving to your Kindle.

Note you can select to save to either the @free.kindle.com or @kindle.com variations. ‘@free.kindle.com’ emails are free but can only be saved to your device when it is connected to wi-fi. ‘@kindle.com’ emails can be delivered even when you are not connected to wi-fi, but note that service fees apply.

Find out more about the Kindle Personal Document Service.

Available formats
×

Save book to Dropbox

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Dropbox.

Available formats
×

Save book to Google Drive

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Google Drive.

Available formats
×