1

Początki polskiej refleksji nad twórczością Josepha Conrada-Korzeniowskiego sięgają okresu przed I wojną światową i miały miejsce jeszcze za życia pisarza. Tworzyły ową refleksję artykuły informacyjne i pewna liczba recenzji. Pisali wówczas tacy autorzy jak Kazimierz Waliszewski, Wiktor Gomulicki, Maria Komornicka, Maria Rakowska, Stanisław Brzozowski czy Józef Hieronim Retinger, by wymienić ważniejsze nazwiska. Ale prawdziwy program badawczy studiów nad biografią i twórczością autora Lorda Jima sformułowany został po odzyskaniu przez Polskę niepodległego bytu państwowego, w pierwszych latach międzywojnia. Szczególna rola przypadła tutaj Stefanowi Żeromskiemu, który osobiście poznał Conrada w sierpniu 1914 roku w Zakopanem. Pisał autor Ludzi bezdomnych już po śmierci Conrada:

I dodawał:

Apel Żeromskiego nie pozostał bez echa. Najwcześniej na wezwanie to zareagowało środowisko ,,Wiadomości Literackich” i powiązana z tym tygodnikiem grupa literacka Skamander. Właśnie to pismo przez całe międzywojnie poświęcało Conradowi szczególnie wiele miejsca. Jest rzeczą zrozumiałą, że na jego polski wizerunek duży wpływ miały badania cudzoziemskie. Dwa nazwiska znawców Conrada wysuwają się tu na plan pierwszy. Będą to: czołowy ówczesny biograf Conrada, autor fundamentalnej pracy Joseph Conrad: Life and Letters (1927), a zarazem przyjaciel pisarza, Jean-Aubry oraz szwajcarski psychiatra, uczeń Carla Gustawa Junga, Gustaw Morf, autor książki The Polish Heritage of Joseph Conrad (1930). Obaj autorzy bywali w Polsce, a ich prace budziły dość szerokie zainteresowanie krytyków i badaczy polskich.

Również w latach międzywojennych rozpoczęła się w Polsce naukowa refleksja nad Conrada. Twórczość tego pisarza stała się przedmiotem wykładów monograficznych Stefana Kołaczkowskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim i Józefa Ujejskiego na Uniwersytecie Warszawskim. Z czasem pojawiły się poważne pozycje o charakterze naukowym. Rzecz osobliwa – ich autorami byli historycy literatury romantycznej: Józef Ujejski, znawca romantyzmu polskiego, i Rafał Marceli Blüth, badacz romantyzmu polskiego i rosyjskiego.