We use cookies to distinguish you from other users and to provide you with a better experience on our websites. Close this message to accept cookies or find out how to manage your cookie settings.
Published online by Cambridge University Press: 03 April 2019
This case-study concerns Greek Aristotelianism in the seventeenth century. More specifically, my article deals with the impact of neo-Aristotelianism upon the formation of the philosophical curriculum of the Greek-speaking world during that period. I examine aspects of the – rather understudied – influence exerted by Cesare Cremonini on Theophilos Korydalleus. The terms ‘authentic interpreters’/‘authentic interpretation’ and ‘νεώτεροι’ in Theophilos’ works of natural philosophy not only highlight the influence of Cremonini, but also hint at critical views held by the former, as well as terminology which is either absent or has a different meaning in treatises of the latter.
An earlier version of this paper was presented at a workshop organized by the CRC 980 ‘Episteme in motion’ – Project C06 ‘Transfer and Overlapping. Configurations of Knowledge in the Era of the Greek Homines Novi in the Ottoman Empire (1641–1730)’ at Freie Universität Berlin. I am thankful to George A. Alexakis for proof-reading the English text. My thanks for their corrections and suggestions are also due to the editors of Byzantine and Modern Greek Studies and the anonymous referee.
1 N. Psimmenos, Ἡ ἑλληνικὴ φιλοσοφία ἀπὸ τὸ 1453 ὣς τὸ 1821: Ἀνθολογία κειμένων μὲ εἰσαγωγὴ καὶ σχόλια, I: Ἡ κυριαρχία τοῦ Ἀριστοτελισμοῦ: Προκορυδαλικὴ καὶ κορυδαλικὴ περίοδος [Φιλοσοφικὴ καὶ πολιτικὴ βιβλιοθήκη, 26] (Athens 1988); Karanasios, Ch., ‘Die Begegnung der Neugriechen mit Aristoteles im Rahmen der ideologischen Auseinandersetzungen im griechischen Raum zu Beginn des 17. Jh.’, in Berger, Fr. et al. (eds.), Symbolae Berolinenses für Dieter Harlfinger (Amsterdam 1993) 219–35Google Scholar; Benakis, L. G., Μεταβυζαντινὴ φιλοσοφία: 17ος – 19ος αἰώνας: Ἔρευνα στὶς πηγές (Athens 2001)Google Scholar; Petsios, K. Th., Ἡ Περὶ φύσεως συζήτηση στὴ νεοελληνικὴ σκέψη: Ὅψεις τῆς φιλοσοφικῆς διερεύνησης ἀπὸ τὸν 15ο ὣς τὸν 19ο αἰώνα, 2nd edn (Ioannina 2003) 37–229Google Scholar; Patiniotis, M., ‘Εκλεκτικές συγγένειες: Ευγένιος Βούλγαρης και Θεόφιλος Κορυδαλέας’, Δελτίο Αναγνωστικής Εταιρείας Κερκύρας 26 (2004) 27–78Google Scholar; Leontsini, E., ‘Η ελληνική φιλοσοφία κατά το 16ο και 17ο αι.: Χριστόφορος Κοντολέων, Ιωάννης Κωττούνιος και επίσκοπος Κυθήρων Μάξιμος Μαργούνιος’, in Leontsinis, G. N. (ed.), Επιστημονική έρευνα στα Κύθηρα (Athens 2008) 279–93Google Scholar.
2 For Theophilos Korydalleus see the monograph of Tsourkas, Cl., Les débuts de l'enseignement philosophique et de la libre pensée dans les Balkans: La vie et l'oeuvre de Théophile Corydalée (1550–1646), 2nd edn (Thessaloniki 1967)Google Scholar; see also, indicatively, Henderson, G. P., The Revival of Greek Thought, 1620–1830 (Albany 1970) 12–19Google Scholar; Podskalsky, G., Griechische Theologie in der Zeit der Türkenherrschaft 1453–1821. Die Orthodoxie im Spannungsfeld der nachreformatorischen Konfessionen des Westens (Munich 1988) 194–9Google Scholar; Kitromilides, P. M., ‘Το κοινό φιλοσοφικό παρελθόν των βαλκανικών λαών’, in Dragona-Monachou, M. (ed.), Η φιλοσοφία στα Βαλκάνια σήμερα. Philosophy in Balkan Countries Today (Athens 1994) 171–9Google Scholar; idem, Enlightenment and Revolution: The Making of Modern Greece (Cambridge, MA 2013) 27–30Google Scholar. For modern editions and reference works concerning the aristotelica of Korydalleus in particular, see Théophile Corydalée, Introduction à la logique [Théophile Corydalée, Oeuvres philophiques, 1], ed. A. Papadopoulos and C. Noica (Bucarest 1970); Théophile Corydalée, Commentaires à la Métaphysique [Théophile Corydalée, Oeuvres philophiques, 2], ed. C. Noica (Bucarest 1973); Tsiotras, V. I., ‘The manuscripts of Theophilos Korydalleus’ commentaries on Aristotle's Logic’, in Cesare Cremonini: Aspetti del pensiero e scritti (Atti del Convegno di Studio-Padova, 26–27 Febbraio 1999) (Padua 2000) 219–48Google Scholar; idem, ‘Τρεῖς ἀνέκδοτες ἐπιστολές τοῦ Θεοφίλου Κορυδαλλέως καὶ οἱ ἀριστοτελικὲς πηγές τους’, Ὁ Ἐρανιστής 24 (2003) 11–27Google Scholar; idem, ‘Ο “Εἰς κοιμηθέντας” λόγος του Θεοφίλου Κορυδαλλέως και η αριστοτελική περί ψυχής θεματική του’, Ὁ Ἐρανιστής 29 (2016) 5–45Google Scholar. For a comprehensive bibliography on the scholar see the entry ‘Theophilos Korydalleus’ in the database of the Commentaria in Aristotelem Graeca et Byzantina project: <https://cagb-db.bbaw.de/register/personen.xql?id=cagb:b3c76632-671c-43c4-a889-c857923ae1f9>.
3 For the work of Cremonini see Kuhn, H. C., Venetischer Aristotelismus im Ende der aristotelischen Welt: Aspekte der Welt und des Denkens des Cesare Cremonini (1560–1631) (Frankfurt on Main 1996)Google Scholar; Riondato, E. and Poppi, A. (eds.), Cesare Cremonini: Aspetti del pensiero e scritti, 2 vols (Padua 2000)Google Scholar.
4 I am currently preparing an article on this subject.
5 I. A. Dimitrakopoulos, ‘Βούλγαρης: Λογική: Ευγενίου Βουλγάρεως: Λογική («Κείμενα νεοελλήνων φιλοσόφων», 2). Προλεγόμενα – επιμέλεια – ευρετήρια: Κ.Θ. Πέτσιος. Ιωάννινα: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2010, 875 σ.’, on Κριτικά: Φιλοσοφικές βιβλιοκρισίες (July 2011) <http://www.philosophica.gr/critica/2011-07.html>.
6 Marazopoulos, Chr. P., Θεόφιλος Κορυδαλέας: Ὁ πρωτοφιλόσοφος τοῦ Ἑλληνικοῦ Νεοαριστοτελισμοῦ (Athens 2008)Google Scholar.
7 For the edition of the commentary of Cremonini translated into Greek by Korydalleus see Antonioni, A., ‘Caesaris Cremonini In Aristotelis librum “De divinatione per somnium” commentarium adjecta versione anonyma Theophilo Corydaleo forse adjudicanda’, Miscellanea Marciana 7–9 (1992–4) 7–101Google Scholar. A recently discovered manuscript transmits an earlier version of Korydalleus' commentary on the Physics. A preliminary examination has shown that the text bears certain resemblances to four unpublished works of Cremonini; see Tebelis, E., ‘Η επίδραση της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας του 17ου αιώνα στη διαμόρφωση της πρώιμης νεοελληνικής φυσικής φιλοσοφίας: Η περίπτωση του Θεόφιλου Κορυδαλέα’, in Terezis, Ch. (ed.), Τόκος εν καλώ. Τόμος τιμητικός - Αφιέρωμα στον Αύγουστο Μπαγιόνα (Athens 2016) 284–5Google Scholar.
8 Moisiodax, I., Ἀπολογία (Vienna 1780) 154Google Scholar.
9 Psimmenos, Ἡ ἑλληνικὴ φιλοσοφία, 231–3.
10 Fabricius, J. A., Bibliotheca graeca, XI (Hamburg 1722) 776Google Scholar. For the work of Prokopiou see Psimmenos, N., ‘Ἡ “Ἐπιτετμημένη ἐπαρίθμησις” τοῦ Δημητρίου Προκοπίου ὡς πηγὴ γνώσης τῆς νεοελληνικῆς φιλοσοφίας’, Ἠπειρωτικὰ Χρονικά 24 (1982) 204–48Google Scholar.
11 Psimmenos, Ἡ ἑλληνικὴ φιλοσοφία, 231–3.
12 Cremonini, C., De formis quatuor corporum simplicium, quae vocantur elementa (Venice 1605) 1, 2, 3, 5Google Scholar.
13 Korydalleus, Th., Γενέσεως καὶ φθορᾶς πέρι κατ’ Ἀριστοτέλην (Venice 1780) 27–8Google Scholar.
14 Op. cit., 4, 392.
15 Schmitt, Ch. B., Aristotle and the Renaissance (Cambridge, MA 1983) 11CrossRefGoogle Scholar.
16 Psimmenos, N. K., ‘Θεοφίλου Κορυδαλέως Ὑπομνήματα συνοπτικά, καὶ ζητήματα εἰς τὴν περὶ Οὐρανοῦ πραγματείαν (ἀπόσπασμα)’, Τὰ νέα τοῦ Κ.Ε.ΝΕ.Φ. 8 (2001) 42Google Scholar.
17 The English text is the translation of Korydalleus’ text.
18 Psimmenos, ‘Ὑπομνήματα συνοπτικά’, 43.
19 Cremonini, C., Disputatio de coelo in tres partes divisa, De natura coeli. De motu coeli. De motoribus coeli abstractis. Adiecta est Apologogia dictorum Aristotelis De via lactea. De facie in orbe lunae (Venice 1613) 336Google Scholar.
20 The English text is the translation of the Greek text.
21 Mabilleau, L., Étude historique sur la philosophie de la Renaissance en Italie (Cesare Cremonini) (Paris 1881) 366Google Scholar.
22 Korydalleus, Γενέσεως καὶ φθορᾶς πέρι, 414.
23 Mabilleau, Étude historique, 47.
24 Korydalleus, Γενέσεως καὶ φθορᾶς πέρι, 153, 324, 362–3.
25 Jochem, O., Scholastisches, Christliches und Medizinisches aus dem Kommentar des Theophilos Korydalleus zu Aristoteles’ Schrift von der Seele (Giessen 1935) 37Google Scholar.
26 Tsourkas, Les débuts de l'enseignement, 111.
27 Psimmenos, ‘Ὑπομνήματα συνοπτικά’, 42.
28 Ch. Chronis, Τα Μετὰ τὰ φυσικὰ και η μεταφυσική του Αριστοτέλη στο έργο του Θεοφίλου Κορυδαλλέως: Η συμβολή του Θεοφίλου Κορυδαλλέως στην ερμηνεία του Αριστοτέλη (Thessaloniki 2001) 319 [digitized copy of the Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (Greece): <https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/22786>].
29 Korydalleus, Th., Εἴσοδος Φυσικῆς ἀκροάσεως κατ’ Ἀριστοτέλην (Venice 1779) 47–8Google Scholar.
30 Cremonini, C., Explanatio prooemii librorum Aristotelis De physico auditu. Cum introductione ad naturalem Arist. philosophiam, continente Tractatum de Paedia (Padua 1596) f. 44rGoogle Scholar.
31 Jochem, Scholastisches, 12.5, 19.23.
32 Korydalleus, Εἴσοδος, 44.
33 Cremonini, Explanatio, ff. 26v–37r.
34 Korydalleus, Εἴσοδος, 27, 32–3, 33.
35 Cremonini, Explanatio, ff. 22r, 27v.
36 Op. cit., f. 27v; Korydalleus, Εἴσοδος, 37.
37 Op. cit., 38.
38 Cremonini, Explanatio, f. 22r.
39 Korydalleus, Εἴσοδος, 38.
40 Korydalleus, Γενέσεως καὶ φθορᾶς πέρι, 239.
41 Edited in Kuhn, Venetischer Aristotelismus, 669–714.
42 Op. cit., 671–2, 676.
43 Korydalleus, Γενέσεως καὶ φθορᾶς πέρι, 396–7.
44 Benakis, L., ‘Ἀπὸ τὴν ἱστορία τοῦ Μεταβυζαντινοῦ Ἀριστοτελισμοῦ στὸν ἑλληνικὸ χῶρο: Ἀμφισβήτηση καὶ ὑπεράσπιση τοῦ φιλοσόφου στὸν 18ο αἰώνα. Νικόλαος घερζούλης – Δωρόθεος Λέσβιος’, Φιλοσοφία 7 (1977) 416–54Google Scholar [= Benakis, Μεταβυζαντινὴ φιλοσοφία, 34–72].
45 Psimmenos, Ἡ ἑλληνικὴ φιλοσοφία, 53–169 and 173–315 respectively.
46 Petsios, Ἡ Περὶ φύσεως συζήτηση, 169–90.
47 Marazopoulos, Θεόφιλος Κορυδαλέας, 23.
