Aan de hand van literatuurgegevens wordt een overzicht gegeven van de rol van biologische factoren bij het tot stand komen van de drie belangrijkste psychiatrische stoornissen in het kraambed: ‘maternity blues’, postpartumdepressie en kraambedpsychose. Voorde blues en de postpartumdepressie worden vooral stoornissen in de stofwisseling van L-tryptofaan, progesteron en de endorfines beschreven maar zonder dat een duidelijk biopsychofysiologische verklaring van de ziektebeelden kan worden gegeven. Voorde kraambedpsychose wordt vooral aan dopamine en beta-enkefaline aandacht besteed.

Het blijkt dat over de bio-etiologie van deze aandoeningen vooralsnog geen consensus bestaat.

A theoretical introduction is given in which several theoretical viewpoints concerning the mind-brain problem are discussed. During the last decade philosophers like Searle, Dennett and the Churchlands have taken a more or less pure materialistic position in explaining mental phenomena.

Investigators in biological psychiatry have hardly ever taken a clear position in this discussion, whereas we believe it is important that the conclusions drawn from biological research are embedded in a theoretical framework related to the mind-brain problem.

In this article the thesis is defended that the theory of neural darwinism represents a major step forward and may bridge previous distinctions between biological, clinical and social psychiatry.

This, then, is what it has been all about. Today I mark the end of an academic career that ranged over 45 years. 1952 was the starting point. In that year, as a medical student, I was accepted as a research assistent by Prof. G.G.J. Rademaker, a neurophysiologist and at the time head of the Department of Neurology at the Academic Hospital in Leiden. The neurological research period was followed by a mycological one. Having received my MD degree and doing my military service, I was asked to carry out a study into the prevalence, prevention and treatment of mycological infections in military personel. For this reason I worked for more than 1, 5 years in Baarn at the section Medical Mycology of the Phytopathological Laboratory, an interacademic institution of the Universities of Amsterdam and Utrecht (1956-1958). Immediately after the military service I became a resident in psychiatry and started – together with the biochemist Prof. B. Leijnse – a research program into the biological determinants of depression. The period of psychiatric investigation lasted until this very day, albeit in different locations, i.e. Rotterdam, Groningen, Utrecht, New York and Maastricht respectively.

Sensation Seekers zijn personen die vrijwillig levensgevaarlijke situaties opzoeken. Sensation Seeking gedrag kan sociaal en lichamelijk schadelijke effecten hebben. In vergelijking met controlegroepen zijn bij Sensation Seekers significante ver-schillen aangetoond in verscheidene psychobiologische reacties die optreden bij informatieverwerking.

Due to abrupt interruption of hidden benzodiazepine-use, a 68-year-old woman developed a full-blown abstinence delirium characterized by epileptic seizures and progressive focal neurocognitive symptoms. The evolution of such rare neuro-linguistic phenomena as an echoism, palilalia and glossomania associated with a progressive visuo-perceptive syndrome and a visual hallucinosis are for the first time reported within the context of withdrawal. Notwithstanding the lack of any neuroradiological evidence for a morphological lesion in the clinically expected brain regions, the anatomo-clinical hypothesis of a focal frontal and parieto-occipital dysfunction was explicitly corroborated by repeated 99mTc-HMPAO SPECT findings.

This series of papers suggests that processes underlying anticipatory attention and motor preparation share a common control mechanism. Both functions are of utmost importance for an optimal adaptation to our environment. While the posterior part of the cortex is aimed at the analysis of incoming information, both from the outer world and our own body, the anterior part is involved in action and reaction. If we know when in the near future we will be confronted with relevant information, and how this has to be responded upon, modality specific sensoric and motoric information channels have to be open in order to guarantee an adequate response. The anterior and posterior parts of the cortex are activated from the thalamus and the information transmission is influenced via the reticular nucleus (RN) of the thalamus. The RN itself is under a double control: excitatory from the prefrontal cortex and inhibitory from the neostriatum. It is suggested that selection in anticipatory attention and motor preparation is realized in a comparable way via the RN. In Part I the relevant anatomical structures are described. In Part II the model for anticipatory attention and motor preparation is presented. In Part III the supporting neuropsychological evidence is presented, after which psychophysiological experiments will be discussed having lead to the formulation of the model.

In een drietal artikelen wordt de overeenkomst besproken tussen Processen die ten grondslag liggen aan twee verschillende functies: anticipatoire attentie en motorische preparatie. Beide functies zijn van belang voor een optimale afstemming op onze omgeving. Het achterste gedeelte van de hersenschors houdt zieh voornamelijk bezig met binnenkomende informatie uit de buiten-wereld en het eigen lichaam, terwijl het voorste deel essentieel is voor onze acties en readies. Als bekend is wanneer wij met relevante informatie worden geconfronteerd en vermoed kan worden hoe daarop moet worden gereageerd, worden modali-teitsspeeifieke sensorische en motorische kanalen geopend om zo een snelle en adequate reactie te garanderen. In deze tekst wordt gepostuleerd dat de achterste en voorste cortexhelften op vergelijkbare wijze vanuit de thalamus worden geactiveerd als onder-deel van anticipatoire attentie en motorische preparatie. Cruciaal is de inhiberende invloed die de nucleus reticularis (NR) uitoefent op de onderliggende thalamuskernen. De NR staat onder een dubbele controle: exciterend vanuit de prefrontale cortex en inhiberend vanuit het neostriatum. Aangegeven wordt hoe selectie in de informatieverwerking via deze balans kan worden gerealiseerd, zowel in het sensorische als het motorische domein. Nadat in Deel I een overzicht is gegeven van de relevante anatomische structuren, wordt hier het model voor anticipatoire attentie en motorische preparatie gepresenteerd. In het volgende artikel wordt neuropsychologische evidentie gepresenteerd, waarna het psychofysiologisch onderzoek aan de orde komt dat heeft geleid tot de formule ring van het model.

Herman van Praag has made major contributions to the scientific and conceptual development of psychiatry. Despite progress in delineating reliable diagnostic criteria, our classification system ignores clinical insights available from patients' subjective experiences of illness. Hence a ‘coarsening of diagnosis’ has occurred, weakening the nosologic infrastructure of scientific psychiatry. This paper will discuss these ideas and emphasize the central role of psychopharmacology in advancing psychiatry, with lithium's discovery as a paradigm.

In de afgelopen zes jaar is veel onderzoek verficht naar de effecten van antipsychotica op de regionale c-fos-expressie in de hersenen. Deze benadering biedt in een dierexperimentele proefopzet de mogelijkheid op cellulair niveau de effecten van psychofarmaca te bestuderen. Het fos-gen behoort tot de groep ‘immediate early genes’. Dit zijn genen die de transcriptie van andere, vaak onbekende genen reguleren. Een aantal aspecten van dit mechanisme wordt in deze bijdrage beschreven. Het onderzoek naar de effecten van antipsychotica op c-fos-expressie wordt samengevat en de betekenis voor de classificatie van antipsychotica benadrukt. Het blijkt dat deze farmaca effectief zijn in zowel de (meso)limbische gebieden (als nucleus accumbens, septum en amygdala) als ook in de basale ganglia. De relatieve effecten, wat betreft de c-fos-reactie, van de atypische antipsychotica (als clozapine en risperidon) zijn hoger in de limbische structuren, vergeleken met de effecten van de typische (als haloperidol). De potentie van de c-fos-methodiek voor verdere ontwikkelingen in dit gebied wordt aangegeven.

Molecular genetics has now been widely incorporated into genetic epidemiological research in psychiatry. Affective disorders and, in particular, bipolar affective disorder (BPAD) have been examined in many molecular genetic studies which have covered a large part of the genome. Specific hypotheses such as mutations have also been studied. Most recent studies indicate that several chromosomal regions may be involved in the aetiology of BPAD. These include genes on chromosomes 18, 21, 4, 5, 11 and X. Other studies have reported the presence of anticipation in BPAD and in unipolar affective disorder (UPAD). This phenomenon describes the increase in clinical severity and decrease in age of onset observed in successive generations. This mode of transmission correlates with the presence of specific mutations (trinucleotide repeat sequences). Associations with these mutations have been reported in different populations of BPAD-patients and may represent a genetic factor involved in the transmission of the disorder.

These findings are all preliminary and require to be confirmed. Large multi-centres and multi-disciplinary projects are currently underway in Europe and in the US and hopefully will improve our understanding of the genetic factors involved in affective disorders. In addition, genetic approaches used in psychiatry are being combined with an assessment of non-genetic susceptibility factors. The investigation of interactions between gene and environment is one of the most promising areas dealing with complex multi-factorial diseases such as the affective disorders.

De onlangs overleden Willem de Kooning wordt alom beschouwd als één der grootste beeidende kunstenaars van de 20e eeuw. Hij werd in 1904 in Nederland geboren en emigreerde in 1926 naar de Verenigde Staten. Daar ontwikkelde de Kooning eind jaren veertig, samen met Jackson Pollock, Franz Kline en Mark Rotko, een nieuwe stroming binnen de schilderskunst: het abstract expressionisme. Het waren vooral zijn opzienbarende, semi-abstracte schilderijen over vrouwen die destijds veel stof deden opwaaien. Op 78-jarige leeftijd werd bij hem de ziekte van Alzheimer vastgesteld. Een jaar eerder, in 1981, was de Kooning, na enkele jaren zo goed als gestopt te zijn, wederom begonnen met schilderen. Tussen 1981 en 1986 produceerde hij zo'n 250 abstracte doeken.