Hostname: page-component-76fb5796d-vfjqv Total loading time: 0 Render date: 2024-04-28T15:03:13.525Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

Silesian in the nineteenth and twentieth centuries: a language caught in the net of conflicting nationalisms, politics, and identities

Published online by Cambridge University Press:  20 November 2018

Tomasz Kamusella
Tomasz Kamusella*
Affiliation:
University of St Andrews, Scotland, UK
*
* Email: tomek672@gmail.com
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

A probe into the changing perceptions and classifications of Silesian (i.e. the Slavic dialect and the Slavic-Germanic creole of Upper Silesia, or both construed as the ethnolect of the Silesians) during the nineteenth and twentieth centuries, as most saliently influenced by the mutually nullifying competition of German and Polish ethnolinguistic nationalisms. This competition opened the space for the rise of the Silesian national-cum-regional movement, which sometimes undertook the task of codifying a Silesian language. Such codifications were frustrated during the periods of dictatorship and totalitarianism, which lasted in Upper Silesia from 1926/1933 to 1989. Berlin and Warsaw suppressed the possibility of the rise of a Silesian language, perceived as an ideological threat to the ethnolinguistic legitimization of German and Polish national statehood. Today, Warsaw dislikes the recent popular grassroots project to codify Silesian as a language, but, under the democratic conditions enjoyed in postcommunist Poland, the state administration has no legal means to suppress this project. The codification of Silesian gathered pace at the turning of the twenty-first century, due, among other reasons, to the rapid spread of access to the Internet. However, without the state's blessing and support, the outcome of the codification project, remains, at best, uncertain.

Keywords

Silesian languageSilesiansGermanyPolandnationalism
Type
Articles
Information
Nationalities Papers , Volume 39 , Issue 5 , September 2011 , pp. 769 - 789
Copyright
Copyright © 2011 Association for the Study of Nationalities 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

Adamus, Rafał, Tambor, Manta, Poraj, Małgorzata, et al. Gωrnoślωnski ślabikôrz. Chorzów: Pro Loquela Silesiana Towarzystwo Kultywowania i Promowania Śląskiej Mowy, 2010. Print.Google Scholar
Alter, Stephan G. Darwinism and the Linguistic Image: Language, Race, and Natural Theology in the Nineteenth Century. Baltimore and London: The Johns Hopkins UP, 1999. Print.Google Scholar
Bahlcke, Joachim. Schlesien und die Schlesier (Ser.: Studienbereihe der Stiftung Ostdeutscher Kuturrat, Vol. 7). Munich: Langen Müller, 1996. Print.Google Scholar
Bandtkie, Jerzy Samuel. Wiadomości o języku polskim w Śląsku i o polskich Ślqzakach. Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, 1952 [1821]. Print.Google Scholar
Barth, Frederik. “Introduction.” Ethnic Groups and Boundaries: The Social Organization of Culture Difference. Ed. Barth, Frederik. Bergen: Universitetsforlaget and London: Allen & Unwin, 1969. 9–38. Print.Google Scholar
Bartylla-Blanke, Alfred. Ród. Przyczynek w sprawie śląskiej. Krapkowice: Published at the author's expense, 2000. Print.Google Scholar
Bjork, James E. Neither German nor Pole: Catholicism and National Indifference in a Central European Borderland. Ann Arbor: U of Michigan P, 2008. Print.Google Scholar
Blachetta, Walther. Das wahre Gesicht Polens. Berlin: Die Wehrmacht, 1939. Print.Google Scholar
Böckh, Richard. Die statistische Bedeutung der Volksprache als Kennzeichen der Nationalität. Berlin: Dümmler, 1866. Print.Google Scholar
Christa, Janusz. Szkoła furgania (Ser.: Kajko i Kokosz). Warsaw: Egmonton Polska, 2005. Print.Google Scholar
Czajkowski, Andrzej and Klukowski, Andrzej. Slownik gwary śląskiej. Katowice: Columb, 1994. Print.Google Scholar
Czajkowski, Andrzej and Klukowski, Andrzej. Słownik gwary śląskiej. Katowice: Columb, 1996. Print.Google Scholar
Czajkowski, Andrzej, Schröder, Lidia, and Schröder, Sandra. Wielki slownik śląsko-niemieckoangielski. KaGaDruk, 2006. Print.Google Scholar
Czapliński, Marek et al. Historia Śląska. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002. Print.Google Scholar
Cząstka-Szymon, Bożena, Ludwig, Jerzy, and Synowiec, Helena. Mały słownik gwary Górnego Śląska. Katowice: Leksem, 1999. Print.Google Scholar
Davies, Norman. Europe: A History. Oxford: Oxford UP, 1996. Print.Google Scholar
Documentation for ISO 639 identifier: szl. 2007. Web. 19 Aug. 2010 <http://www.sil.org/iso639–3/documentation.asp?id=szl>..>Google Scholar
Doose, Günther. Die separatistische Bewegung in Oberschlesien nach dem Ersten Weltkrieg (1918–1922). Wiesbaden: Harrassowitz, 1987. Print.Google Scholar
Eichenberger, Carsten. Die Deutschen in Polen. Von der verleugneten Minderheit zur anerkannten Volksgruppe (Ser.: Studien zu Ethnizität und Regionalismus des Bukowina-Instituts, Vol. 2). Augsburg: Bukowina-Institut, 1994. Print.Google Scholar
Faruga, Arkadiusz. Czy Ślązacy są narodem? Przemilczana historia Górnego Śląska. Radzionków: Rococo, 2004. Print.Google Scholar
Gerlich, Marian Grzegorz. “Śląska krzywda” – przejaw zbiorowego poczucia poniżenia wśród górnośląskiej ludności rodzimej (okres międzywojnia). Etnografia Polska 1–2 (1994): 5–23. Print.Google Scholar
Grenoble, Lenore A. Language Policy in the Soviet Union (Ser: Language Policy, Vol. 3). Dordrecht: Kulwer, 2003. Print.Google Scholar
Haeckel, Ernst. Generelle Morphologie der Organismen (2 vols). Berlin: Reimer, 1866. Print.Google Scholar
Hannan, Kevin. Borders of Language and Identity in Teschen Silesia (Ser: Berkeley Insights in Linguistics and Semiotics, vol. 28). New York: Peter Lang, 1996. Print.Google Scholar
Hannan, Kevin. “The Historical and Linguistic Background of Lachian Regionalism and ‘Separatism.'” Nationalisms Across the Globe: An Overview of Nationalisms in State-Endowed and Stateless Nations (Vol. 1: Europe). Ed. J Burszta, Wojciech, Kamusella, Tomasz, and Wojciechowski, Sebastian. Poznan: School of Humanities and Journalism and Institute of Western Affairs, and Warsaw: Slavic Institute of the Polish Academy of Sciences, 2005. 471–96. Print.Google Scholar
Haugen, Einar. “Dialect, Language, Nation.” American Anthropologist 68 (1966): 922–35. Print.Google Scholar
Hitze, Guido. Carl Ulitzka (1873–1953) oder Oberschlesien zwischen den Weltkriegen (Ser.: Forschungen und Quellen zur Zeitgeschichte, Vol. 40). Düsseldorf: Droste, 2002. Print.Google Scholar
Hoyt, David L., and Oslund, Karen. “Introduction: Ignoring Saussere.” The Study of Language and the Politics of Community in Global Context. Ed. L Hoyt, David and Oslund, Karen. Lanham MD: Lexington Books, 2006. 1–30. Print.Google Scholar
Informacja prawna Biura Analiz Sejmowych dotycząca języka kaszubskiego. 2010. Web. 7 May 2010. <http://www.marekplura.pl.tl/Analiza-l.htm>..>Google Scholar
Isaev, Magomet I. Iazykovoe stroitelstvo v SSSR (Protsessy sozdania pismiennostei narodov SSSR). Moscow: Nauka, 1979. Print.Google Scholar
ISO 639–3 Registration Authority: Request for New Language Code Element in ISO 639–3. 2007. Ukarumpa, Papua New Guinea: Summer Institute of Linguistics. Web. 20 May 2010. <http://pnglanguages.org/iso639–3/cr_files/2006–106_szl.pdf>..>Google Scholar
Jedlicki, Przemyslaw. “Godka śląska chyba jednak zostanie językiem regionalnym.” Gazeta Wyborcza. 5 Mar. 2010. Web. <http://katowice.gazeta.pl/katowice/1,35063,7628367,Godka_slaska_chyba_jednak_zostanie_jezykiem_regionalnym.html>..>Google Scholar
Jerczyński, Dariusz. Historia narodu śląskiego. Prawdziwe dzieje ziem śląskich od sredniowiecza do progu trzeciego tysiąclecia. Zabrze: Narodowa Oficyna Śląska, 2003. Print.Google Scholar
Kadłubek, Zbigniew. Listy z Rzymu. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2008. Print.Google Scholar
Kallus, Bogdan. Słownik gòrnoślònskij godki (Skrócony słownik górnośląsko-ogólnopolski). Nowa propozycja zapisu “szkryft ślònski”. Katowice: Drukarnia Archidiecezjalna, 2007. Print.Google Scholar
Kamusella, Tomasz. “Das oberschlesische Kreol: Sprache und Nationalismus in Oberschlesien im 19. und 20. Jahrhundert.” Die Geschichte Polens und Deutschlands im 19. und 20. Jahrhundert. Ausgewählte Beiträge (Ser.: Veröfentlichungen der Deutsch-Polnischen Historischen Gesellschaft, Vol. 1). Ed. Krzoska, Markus and Tokarski, Peter. Osnabrück: Fibre, 1998. 142–61. Print.Google Scholar
Kamusella, Tomasz [Malinowski, Lucjan]. “The Isomorphism of Language, Nation, and State: The Case of Central Europe.” Nationalisms Across the Globe: An Overview of Nationalisms of State-Endowed and Stateless Nations (Vol. 2: The World). Eds. Burszta, W., Kamusella, T., and Wojciechowski, S. Poznan, Poland: Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, 2006. 57–92. Print.Google Scholar
Kamusella, Tomasz. Schlonzska mowa. Język, Górny Śląsk i nacjonalizmy (2 vols). Zabrze: Narodowa Oficyna Śląska, 2005–2006. Print.Google Scholar
Kamusella, Tomasz. Silesia and Central European Nationalisms: The emergence of national and ethnic groups in Prussian Silesia and Austrian Silesia, 1848–1918. West Lafayette: Purdue UP, 2007. Print.Google Scholar
szrajbowania ślωnskij godki, Kanωna. Ślůnsko Nacyjo 8 (Aug. 2009): 1–4. Print.Google Scholar
Katowice: konferencja dotycząca statusu śląskiej mowy. 2010. Web. 9 May 2010. <http://pl.wikinews.org/wiki/Katowice:_konferencja_dotycz%C4%85ca_statusu_%C5%9Bl%C4%85skiej_mowy>..>Google Scholar
Kay, Billy. Scots: The Mither Tongue. Edinburgh: Mainstream Publishing, 2006. Print.Google Scholar
Kneip, Matthias. Die deutsche Sprache in Oberschlesien. Untersuchungen zur politischen Rolle der deutschen Sprache als Minderheitensprache in den Jahren 1921–1998 (Ser.: Veröffentlichungen der Forschungstelle Ostmitteleuropa and der Universität Dortmund, Vol. B 62). Dortmund: Forschung stelle Ostmitteleuropa, 1999. Print.Google Scholar
języka śląskiego, Kodyfikacja. 2007. Web. 20 May 2010. <http://forum.gazeta.pl/forum/71,1.html?f=33547>..>Google Scholar
König, Werner, dtv-Atlas Deutsche Sprache. Munich: dtv, 2005. Print.Google Scholar
Kopeć, Eugeniusz. “Z zagadnień integracji językowej śląskich kresów Rzeczypospolitej (1918–1939).” Z problemów integracji i unifikacji II Rzeczypospolitej (Ser.: Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Vol. 358). Ed. Chlebowczyk, Józef. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1980. 7–48. Print.Google Scholar
Kosny, Witold, ed. Aleksander Brückner, ein polnischer Slavist in Berlin Wiesbaden: Harrassowitz, 1991. Print.Google Scholar
Linek, Bernard. “Mit Ziem Odzyskanych w powojennej Polsce na przykładzie Górnego Śląska (wybrane aspekty).” Nacjonalizm a tożsamość w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX i XX w. / Nationalismus und nationale Identität in Ostmitteleuropa im 19. und 20. Jahrhundert. Eds. Linek, Bernard and Struve, Kai. Opole: Instytut Śląski and Marburg: Herder-Institut, 2000. 229–57. Print.Google Scholar
Linek, Bernard. Polityka antyniemiecka a Górnym Śląsku w latach 1945–1950. Opole: Instytut Śląski, 2000a. Print.Google Scholar
Linek, Bernard. “Próba eliminacji języka niemieckiego na Górnym Śląsku w latach 1945–1950.” Przegląd Zachodni 1 (2001): 81–102. Print.Google Scholar
Linek, Bernard. “Zmiany nazewnictwa miejscowego i osobowego na Górnym Śląsku w latach 1922–1945 (oczami historyka).” Śląsk Opolski 1 (1999): 39–45. Print.Google Scholar
Lubos, Arno. Geschichte der Literatur Schlesiens (Vol. 3). Munich: Bergstadverlag Wilhelm Gottlieb Korn, 1974. Print.Google Scholar
Lysohorsky, Óndra. Lašsko poezyja 1931–1977 (edited by Jiří Marvan and Pavel Gan) (Ser.: Schriften des Komitees der Bundesrepublik Deutschland zur Förderung der Slawischen Studien, Vol. 12/I). Cologne: Böhlau and New York: Association internationale pour l'étude et la diffusion des cultures slaves (UNESCO), 1988. Print.Google Scholar
Malinowski, Lucian. Beiträge zur slavischen Dialectologie: Über die Oppelnsche Mundart in Oberschlesien. Leipzig: Bär & Hermann, 1873. Print.Google Scholar
Malinowski, Lucian. Na Dziś 1 (Cracow) (1872): 289–313. Print.Google Scholar
Martin, Terry. The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939 (Ser.: The Wilder House Studies in Politics, History and Culture). Ithaca NY: Cornell UP, 2001. Print.Google Scholar
Mayer, Józef, and Rospond, Stanislaw. Z badań nad przeszłością dialektu śląskiego (Vol. 2). Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, 1956. Print.Google Scholar
Minorczyk-Cichy, Aldona, and Cichy, Sławomir. “Czarne chmury wiszą nad językiem śląskim.” Dziennik Zachodni. Oct 19. 2010. Web. <http://www.dziennikzachodni.pl/fakty24/321619,czarne-chmury-wisza-nad-jezykiem-slaskim_id_t.html>..>Google Scholar
Nettle, Daniel. “Language Variation and Evolution of Societies.” The Evolution of Culture: An Interdisciplinary View. Eds. Dunbar, Robin et al. Edinburgh: Edinburgh UP, 1999. 214–27. Print.Google Scholar
Nieborowski, Paul. Oberschlesien, Polen und der Katholizismus. Berlin: Engelmann. 1919. Print.Google Scholar
Nie wystarczy edukować o śląskiej mowie - czas zacząć jej uczyć! 2010. Web. 15 Nov 2010. <http://folwark.org/2010/11/danga/index.php>..>Google Scholar
Nitsch, Kazimierz. Mowa ludu polskiego. Cracow: L Frommer and Warsaw: E Wende. 1911. Print.Google Scholar
Obrączka, Piotr. Tak na spas übersetzowane. Doktora Haasego żartobliwe spolszczenia poezji niemieckiej. Opole: Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej. 2002. Print.Google Scholar
Olesch, Reinhold. Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg (2 vols; Ser.: Veröffentlichungen der Abteilung für slavische Sprachen und Literaturen der Osteuropa-Instituts Slavisches Seminar an der Freien Universität Berlin, Vol. 17). Wiesbaden: Harrassowitz. 1958–1959. Print.Google Scholar
Olesch, Reinhold. Die slawischen Dialekte Oberschlesiens (Ser.: Arbeiten aus dem Institut für Lautforschung, Vol. 3). Berlin: Universität Berlin, 1937. Print.Google Scholar
Osers, Ewald. “Silesian Idiom & Language.” Slavonic Encyclopaedia (Vol. 4). Ed. Slabey Roucek, Joseph. New York: Philosophical Library, 1949. 1149–51. Print.Google Scholar
Pallas, Ladislav. Jazyková otázka a podmínky vytvaření národního vědomí ve Slezsku. Ostrava: Profil, 1970. Print.Google Scholar
Plaček, Vilém. Prajzáci aneb k osudům Hlučínska, 1742–1960. Hlučín: Kulturné a vzdělávaci společnosť Hlučínsko i Kravaře and Zámecké muzeum, 2000. Print.Google Scholar
Posłowie chcą ustanowienia dla języka śląskiego statusu języka regionalnego. 2010. Web. 9 May 2010. <http://pl.wikinews.org/wiki/Pos%C5%82owie_chc%C4%85_ustanowienia_dla_j%C4%99zyka_%C5%9Bl%C4%85skiego_statusu_j%C4%99zyka_regionalnego>..>Google Scholar
Powstała Śląska Wikipedia. 2010. Web. 9 May 2010. <http://pl.wikinews.org/wiki/Powsta%C5%82a_%C5%9Al%C4%85ska_Wikipedia>..>Google Scholar
Projekt ustawy wprowadzającej śląski jako język regionalny - w Sejmie. Dziennik Zachodni. 30 Oct. 2010. Web. 7 Jul. 2011. <http://www.dziennikzachodni.pl/stronaglowna/326695,projekt-ustawy-wprowadzajacej-slaski-jako-jezyk-regionalny_id_t.html>..>Google Scholar
Roczniok, Andrzej. Słownik polsko-śląski / Zbornik polsko-ślůnski (Vol. 1 & 2). Zabrze: Narodowa Oficyna Śląska, 2007–2008. Print.Google Scholar
Roczniok, Andrzej and Grynicz, Barbara. Ślabikorz ABC (elementarz do nauki jęyka śląskiego napisany wg. programu nauczania do klasy I szkoły podstawowej). Zabrze: Narodowa Oficyna Śląska, 2010. Print.Google Scholar
Rospond, Stanisław. Z hadań nad przeszłością dialektu śląskiego (Vol. 1). Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, 1948. Print.Google Scholar
Šafařjk, Josef Pawel. Slowanské strožitnosti. Oddjl děgepisný Prague: Česke museum and J Spurný, 1837. Print.Google Scholar
Schleicher, August. Die Darwinische Theorie und die Sprachwissenschaft. Weimar: Böhlau, 1863. Print.Google Scholar
Schmidt, Johannes. Der Verwandtschaftsverhältnisse der indogermanischen Sprachen. Weimar: Böhlau, 1872. Print.Google Scholar
Schmidt-Rohr, Georg. Die Sprache als Bildnerin der Völker: eine Wesens- und Lebenskunde der Volkstümer. Jena: Diederichs, 1932. Print.Google Scholar
Schuhardt, Hugo. Der Vokalismus des Vulgärlateins (Vol. 3). Leipzig: Teubner, 1868. Print.Google Scholar
Môwa, Ślωnsko. 2010. Web. <http://marekplura.pl.tl/%26%23352%3Bl%F3nsko-Mowa.htm>..>Google Scholar
Eka, Ślůnsko. 2007. Web. <http://www.slunskoeka.pyrsk.com>..>Google Scholar
Smith, Michael G. Language and Power in the Creation of the USSR, 1917–1953 (Ser.: Contributions to the Sociology of Language, Vol. 80). Berlin and New York: Mouton de Gruyter, 1998. Print.Google Scholar
Steuer, Feliks. Narzecze baborowskie. Cracow: Polska Akademia Umiejętności, 1937. Print.Google Scholar
Szołtysek, Marek. Ilustrowany słownik gwary śląskiej. Rybnik: Śląskie ABC, 1999. Print.Google Scholar
Tambor, Jolanta. Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna (Ser.: Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, Vol. 2401). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2006. Print.Google Scholar
Trabant, Jürgen. Europäisches Sprachdenken. Von Platon bis Wittgenstein (Ser.: Beck'sche Reihe). Munich: C H Beck, 2006. Print.Google Scholar
Trampe, Ludwig. Sprachenkampf und Sprachenrecht in Preuβen und seiner Ostmark. Systematische Darstellung der Entwicklung der Sprachenfrage in Preuβen-Deutschland, unter besonderer Berücksichtigung des preuβischen Ostens, auf Grund der einschlägigen öffentlich-rechtlichen Bestimmungen und parlamentarischen Verhandlungen. Leipzig: Dietrich, 1908. Print.Google Scholar
Vochala, Josef. Rok 1848 ve Slezsku a na severovýchodní Moravě. Opava: Slezský studijní ústav, 1948. Print.Google Scholar
Wanatowicz, Maria Wanda. Od indyferentnej ludności do śląskiej narodowości? Postawy narodowe ludności autochtonicznej Górnego Śląska w latach 1945–2003 w świadomości społecznej (Ser.: Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Vol. 2224). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004. Print.Google Scholar
Wanatowicz, Maria Wanda. Spoleczeństwo polskie wobec Górnego Śląska (1795–1914) (Ser.: Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Vol. 1303). Katowice: Uniwersytet Śląski, 1992. Print.Google Scholar
Winkler, Wilhelm. Sprachenkarte von Mitteleuropa. Vienna: Hermann Goldschmiedt, 1921. Print.Google Scholar
Wyderka, Bogusław. “O konieczności nowych badań gwar śląskich.” Śląsk Opolski 3 (1998): 1–4. Print.Google Scholar
Żlabowa, Janina. Mówimy poprawnie po polsku. Katowice: Śląsk, 1959. Print.Google Scholar