Hostname: page-component-848d4c4894-ndmmz Total loading time: 0 Render date: 2024-06-08T12:21:29.361Z Has data issue: false hasContentIssue false

That There Were True Things To Say:” The Scandal of Philosophy and Demonstrating God's Existence in Thomistic Natural Theology

Published online by Cambridge University Press:  01 January 2024

Brian Jones*
Affiliation:
University of St. Thomas, Philosophy 3800 Montrose Houston, Texas, United States, 77006-4626, Houston, United States

Abstract

Image of the first page of this content. For PDF version, please use the ‘Save PDF’ preceeding this image.'
Type
Original Article
Copyright
Copyright © 2013 The Author. New Blackfriars

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

1 See Alfred Freddoso's “Fides et Ratio: A Radical Vision of Intellectual Inquiry,” (paper presented at the annual meeting for the American Maritain Association, October, 2000).

2 Fides et Ratio, Encyclical Letter of Pope John Paul II, 1998; #82.

3 Hence the reason for Chesterton's well-known remark that Thomism is nothing other than “common sense.”

4 McInerny, Ralph, Characters in Search of Their Authors: The Gifford Lectures 1999–2000 (Notre Dame: University of Notre Dame Press, 2001), 41Google Scholar.

5 Ibid., 5.

6 I do not purport that natural theology is only concerned with demonstrating God's existence, for this idea would be distorting Thomistic natural theology. For my purpose, I only deal with demonstrations for God's existence because it sets the foundation for everything within the discipline of natural theology. For other excellent works on Thomistic natural theology, see Elders, Leo, The Philosophical Theology of St. Thomas Aquinas (Leiden, New York: E.J. Brill, 1990)CrossRefGoogle Scholar; Scheltens, D., “Reflections on Natural Theology,” International Philosophical Quarterly 11 (1971): 7586CrossRefGoogle Scholar; John F. Wippel, “Philosophy and the Preambles of Faith in Thomas Aquinas,” (paper presented at the meeting of the Pontifical Academy of St. Thomas Aquinas, Rome, June 20–22, 2008): 38–61; White, Thomas Joseph, Wisdom in the Face of Modernity: A Study in Thomistic Natural Theology (Ave Maria, Florida: Sapienta Press, 2009)Google Scholar.

7 See De Veritate, q. 10, a. 12, Responsio: Dicendum, quod circa hanc quaestionem invenitur triplex opinio. Quidam enim, ut Rabbi Moyses narrat, dixerunt quod Deum esse non est per se notum, nec etiam per demonstrationem scitum, sed est tantum a fide susceptum; et ad hoc dicendum induxit eos debilitas rationum quas multi inducunt ad probandum Deum esse.

8 I have intentionally translated per se notum as “known through itself” because this definition is more clear and easier to understand than the vague term “self-evident.” I am grateful for Dr. Christopher Martin and Dr. Alfred Freddoso with assistance in helping me to understand the importance of translating per se notum as such.

9 See De Veritate, q. 10, a. 12, Responsio: Alii vero, ut Anselmus, opinantur quod Deum esse sit per se notum, in tantum quod nullus possit cogitare interius Deum non esse; quamvis hoc possit exterius proferre, et verba quibus profert interius cogitare.

10 See ibid: Prima quidem opinio manifeste falsa apparet. Invenitur enim hoc quod est Deum esse, demonstrationibus irrefragabilibus etiam a philosophis probatum; quamvis etiam a nonnullis ad hoc ostendendum aliquae rationes frivolae inducantur. Duarum vero opinionum sequentium utraque secundum aliquid vera est. Est enim dupliciter aliquid per se notum; scilicet secundum se, et quoad nos. Deum igitur esse, secundum se est per se notum; non autem quoad nos; et ideo nobis necessarium est, ad hoc cognoscendum, demonstrationes habere ex effectibus sumptas. Et hoc quidem sic apparet.

11 See ibid: Ad hoc enim quod aliquid sit per se notum secundum se, nihil aliud requiritur nisi ut praedicatum sit de ratione subiecti; tunc enim subiectum cogitari non potest sine hoc quod praedicatum ei inesse appareat. Ad hoc autem quod sit per se notum nobis, oportet quod nobis sit cognita ratio subiecti in qua includitur praedicatum. Et inde est quod quaedam per se nota sunt omnibus; quando scilicet propositiones huiusmodi habent talia subiecta quorum ratio omnibus nota est, ut, omne totum maius est sua parte; quilibet enim scit quid est totum et quid est pars. Quaedam vero sunt per se nota sapientibus tantum, qui rationes terminorum cognoscunt, vulgo eas ignorante. For an excellent defense of Aquinas' on the necessity of demonstrating God's existence against the position Giles of Rome, see Gossiaux, Mark D.Thomas Aquinas and Giles of Rome on the Existence of God as Self-Evident,” American Catholic Philosophical Quarterly 77 (2003): 5779CrossRefGoogle Scholar.

12 See ibid: Et secundum hoc Boetius in Lib. de hebdomadibus dicit, quod duplex est modus communium conceptionum. Una est communis omnibus, ut, si ab aequalibus aequalia demas, et cetera. Alia quae est doctiorum tantum, ut puta incorporalia in loco non esse, quae non vulgus, sed docti comprobant; quia scilicet vulgi consideratio imaginationem transcendere non potest, ut ad rationem rei incorporalis pertingat.

13 See ibid: Hoc autem quod est esse, in nullius creaturae ratione includitur; cuiuslibet enim creaturae esse est aliud ab eius quidditate: unde non potest dici de aliqua creatura quod eam esse sit per se notum etiam secundum se. Sed in Deo esse ipsius includitur in suae quidditatis ratione, quia in eo est idem quod est et esse, ut Boetius dicit, et idem an est et quid est, ut dicit Avicenna; et ideo secundum se est per se notum. Sed quia quidditas Dei non est nobis nota, ideo quoad nos Deum esse non est nobis notum, sed indiget demonstratione.

14 SCG I, chap. 10: Illa enim per se esse nota dicuntur quae statim notis terminis cognoscuntur: sicut, cognito quid est totum et quid est pars, statim cognoscitur quod omne totum est maius sua parte. Huiusmodi autem est hoc quod dicimus Deum esse. Nam nomine Dei intelligimus aliquid quo maius cogitari non potest. Hoc autem in intellectu formatur ab eo qui audit et intelligit nomen Dei: ut sic saltem in intellectu iam Deum esse oporteat. Nec potest in intellectu solum esse: nam quod in intellectu et re est, maius est eo quod in solo intellectu est; Deo autem nihil esse maius ipsa nominis ratio demonstrat. Unde restat quod Deum esse per se notum est, quasi ex ipsa significatione nominis manifestum.

15 See ibid: Item. Cogitari quidem potest quod aliquid sit quod non possit cogitari non esse. Quod maius est evidenter eo quod potest cogitari non esse. Sic ergo Deo aliquid maius cogitari posset, si ipse posset cogitari non esse. Quod est contra rationem nominis. Relinquitur quod Deum esse per se notum est. Adhuc. Propositiones illas oportet esse notissimas in quibus idem de seipso praedicatur, ut, homo est homo; vel quarum praedicata in definitionibus subiectorum includuntur, ut, homo est animal. In Deo autem hoc prae aliis invenitur, ut infra ostendetur, quod suum esse est sua essentia, ac si idem sit quod respondetur ad quaestionem quid est, et ad quaestionem an est. Sic ergo cum dicitur, Deus est, praedicatum vel est idem subiecto, vel saltem in definitione subiecti includitur. Et ita Deum esse per se notum erit. Amplius. Quae naturaliter sunt nota, per se cognoscuntur: non enim ad ea cognoscenda inquisitionis studio pervenitur. At Deum esse naturaliter notum est: cum in Deum naturaliter desiderium hominis tendat sicut in ultimum finem, ut infra patebit. Est igitur per se notum Deum esse. Item. Illud per se notum oportet esse quo omnia alia cognoscuntur. Deus autem huiusmodi est. Sicut enim lux solis principium est omnis visibilis perceptionis, ita divina lux omnis intelligibilis cognitionis principium est: cum sit in quo primum maxime lumen intelligibile invenitur. Oportet igitur quod Deum esse per se notum sit.

16 SCG I, chap. 11: Nec oportet ut statim, cognita huius nominis Deus significatione, Deum esse sit notum, ut prima ratio intendebat. Primo quidem, quia non omnibus notum est, etiam concedentibus Deum esse, quod Deus sit id quo maius cogitari non possit: cum multi antiquorum mundum istum dixerint Deum esse. Nec etiam ex interpretationibus huius nominis Deus, quas Damascenus ponit, aliquid huiusmodi intelligi datur. Deinde quia, dato quod ab omnibus per hoc nomen Deus intelligatur aliquid quo maius cogitari non possit, non necesse erit aliquid esse quo maius cogitari non potest in rerum natura. Eodem enim modo necesse est poni rem, et nominis rationem. Ex hoc autem quod mente concipitur quod profertur hoc nomine Deus, non sequitur Deum esse nisi in intellectu. Unde nec oportebit id quo maius cogitari non potest esse nisi in intellectu. Et ex hoc non sequitur quod sit aliquid in rerum natura quo maius cogitari non possit. Et sic nihil inconveniens accidit ponentibus Deum non esse: non enim inconveniens est quolibet dato vel in re vel in intellectu aliquid maius cogitari posse, nisi ei qui concedit esse aliquid quo maius cogitari non possit in rerum natura.

17 See ibid: Nec etiam oportet, ut secunda ratio proponebat, Deo posse aliquid maius cogitari si potest cogitari non esse. Nam quod possit cogitari non esse, non ex imperfectione sui esse est vel incertitudine, cum suum esse sit secundum se manifestissimum: sed ex debilitate nostri intellectus, qui eum intueri non potest per seipsum, sed ex effectibus eius, et sic ad cognoscendum ipsum esse ratiocinando perducitur.

18 See ibid: Ex quo etiam tertia ratio solvitur. Nam sicut nobis per se notum est quod totum sua parte sit maius, sic videntibus ipsam divinam essentiam per se notissimum est Deum esse, ex hoc quod sua essentia est suum esse. Sed quia eius essentiam videre non possumus, ad eius esse cognoscendum non per seipsum, sed per eius effectus pervenimus.Ad quartam etiam patet solutio. Sic enim homo naturaliter Deum cognoscit sicut naturaliter ipsum desiderat. Desiderat autem ipsum homo naturaliter inquantum desiderat naturaliter beatitudinem, quae est quaedam similitudo divinae bonitatis. Sic igitur non oportet quod Deus ipse in se consideratus sit naturaliter notus homini, sed similitudo ipsius. Unde oportet quod per eius similitudines in effectibus repertas in cognitionem ipsius homo ratiocinando perveniat.

19 See ibid: Ad quintam etiam de facili patet solutio. Nam Deus est quidem quo omnia cognoscuntur, non ita quod alia non cognoscantur nisi eo cognito, sicut in principiis per se notis accidit: sed quia per eius influentiam omnis causatur in nobis cognitio; Cf. Super Boethium De Trinitate, q. 1, a. 1; trans. Rose E. Brennan, S.H.N. (Herder, 1946), and Scriptum Super Libros Sententiarum, I, d. III, q. 1, a. 1; trans. Peter Kwasnieski: http://www4.desales.edu/∼philtheo/loughlin/ATP/index.html, November 4, 2011; See Elders, Leo The Philosophical Theology of St. Thomas Aquinas (Leiden, New York: E.J. Brill, 1990), 61CrossRefGoogle Scholar.

20 St. Thomas Aquinas, The Summa Theologiae Prima Pars, trans. Alfred Freddoso: http://www.nd.edu/∼afreddos/summa-translation/TOC-part1.htm, q. 2, a. 1, Respondeo: dicendum quod contingit aliquid esse per se notum dupliciter, uno modo, secundum se et non quoad nos; alio modo, secundum se et quoad nos. Ex hoc enim aliqua propositio est per se nota, quod praedicatum includitur in ratione subiecti, ut homo est animal, nam animal est de ratione hominis. Si igitur notum sit omnibus de praedicato et de subiecto quid sit, propositio illa erit omnibus per se nota, sicut patet in primis demonstrationum principiis, quorum termini sunt quaedam communia quae nullus ignorat, ut ens et non ens, totum et pars, et similia. Si autem apud aliquos notum non sit de praedicato et subiecto quid sit, propositio quidem quantum in se est, erit per se nota, non tamen apud illos qui praedicatum et subiectum propositionis ignorant. Et ideo contingit, ut dicit Boetius in libro de hebdomadibus, quod quaedam sunt communes animi conceptiones et per se notae, apud sapientes tantum, ut incorporalia in loco non esse. Dico ergo quod haec propositio, Deus est, quantum in se est, per se nota est, quia praedicatum est idem cum subiecto; Deus enim est suum esse, ut infra patebit. Sed quia nos non scimus de Deo quid est, non est nobis per se nota, sed indiget demonstrari per ea quae sunt magis nota quoad nos, et minus nota quoad naturam, scilicet per effectus.

21 See ibid., q. 2, a.1, ad. 1 and 2: Ad primum ergo dicendum quod cognoscere Deum esse in aliquo communi, sub quadam confusione, est nobis naturaliter insertum, inquantum scilicet Deus est hominis beatitudo, homo enim naturaliter desiderat beatitudinem, et quod naturaliter desideratur ab homine, naturaliter cognoscitur ab eodem. Sed hoc non est simpliciter cognoscere Deum esse; sicut cognoscere venientem, non est cognoscere Petrum, quamvis sit Petrus veniens, multi enim perfectum hominis bonum, quod est beatitudo, existimant divitias; quidam vero voluptates; quidam autem aliquid aliud. Ad secundum dicendum quod forte ille qui audit hoc nomen Deus, non intelligit significari aliquid quo maius cogitari non possit, cum quidam crediderint Deum esse corpus. Dato etiam quod quilibet intelligat hoc nomine Deus significari hoc quod dicitur, scilicet illud quo maius cogitari non potest; non tamen propter hoc sequitur quod intelligat id quod significatur per nomen, esse in rerum natura; sed in apprehensione intellectus tantum. Nec potest argui quod sit in re, nisi daretur quod sit in re aliquid quo maius cogitari non potest, quod non est datum a ponentibus Deum non esse.

22 Christopher J. Martin, Thomas Aquinas: God and Explanations (Edinburgh: Edinburgh University Press, 1997) 82; also see Martin's Ch. 7 on “Whether the Existence of God is a Scientific Question.”

23 See In I Post. Anal., lect 4.

24 Martin, God and Explanations, 87.

25 ST I, q. 2, a. 2, ad. 2: Ad secundum dicendum quod cum demonstratur causa per effectum, necesse est uti effectu loco definitionis causae, ad probandum causam esse, et hoc maxime contingit in Deo. Quia ad probandum aliquid esse, necesse est accipere pro medio quid significet nomen non autem quod quid est, quia quaestio quid est, sequitur ad quaestionem an est. Nomina autem Dei imponuntur ab effectibus, ut postea ostendetur, unde, demonstrando Deum esse per effectum, accipere possumus pro medio quid significet hoc nomen Deus.

26 See ibid., q. 3, a. 4, obj. 2: Praeterea, de Deo scire possumus an sit, ut supra dictum est. Non autem possumus scire quid sit. Ergo non est idem esse Dei, et quod quid est eius, sive quidditas vel natura

27 See ibid., ad. 2: Ad secundum dicendum quod esse dupliciter dicitur, uno modo, significat actum essendi; alio modo, significat compositionem propositionis, quam anima adinvenit coniungens praedicatum subiecto. Primo igitur modo accipiendo esse, non possumus scire esse Dei, sicut nec eius essentiam, sed solum secundo modo. Scimus enim quod haec propositio quam formamus de Deo, cum dicimus Deus est, vera est. Et hoc scimus ex eius effectibus, ut supra dictum est.

28 See McInerny, Lecture Seven entitled “Intemperate Reasoning,” 83–94. Responding to why a demonstration, if successful, does not lead one to “believe in God,” McInerny distinguishes between the theoretical and practical intellect. Demonstrations are concerned with growth in knowledge concerning that which was previously unknown to that which is known. Demonstrations are in regards to the theoretical intellect, whose finis is the perfection of the mind. The practical intellect only refers to the perfection of things to be done or made. While the theoretical and practical intellects form one intellect, they nevertheless have distinct objects which characterize their perfection. For a criticism of the project of natural theology regarding this point, see Smith, John, “Prospects for Natural Theology,” The Monist 75 (1992): 406420CrossRefGoogle Scholar.

29 The Reformed Objection to Natural Theology,” American Catholic Philosophical Quarterly 54 (1980)Google Scholar.

30 Plantinga, “Reformed Objection,” 49.

31 In another work, “Reason and Belief in God” (1983), Plantinga includes Karl Barth as a third Reformed thinker who opposes natural theology. I do not treat of Barth in this essay, since Plantinga's analysis of Barth's position is the shortest and least substantial of the three. For critiques of Barth's objections to natural theology, see Barr, James Biblical Faith and Natural Theology: Gifford Lectures for 1991 Delivered at the University of Edinburgh. (Oxford: Clarendon Press, 1993)Google Scholar and Davies, Brian, “Theology and Natural Theology,” New Blackfriars 58 (June, 1977): 256267CrossRefGoogle Scholar.

32 Plantinga, “Reformed Objection,” 49.

33 Ibid.

34 Ibid., 50.

35 Ibid.

36 Ibid.

37 Kretzmann, Norman, The Metaphysics of Theism: Aquinas' Natural Theology in Summa Contra Gentiles I (Oxford: Clarendon Press, 1997), 12Google Scholar. Kretzmann has not only provided extended and substantial critiques of Plantinga's position, but has done so in a way that is far superior to the attempts in this paper.

38 Kretzmann, Metaphysics of Theism, 13.

39 Ibid., 14; this passage is taken from Plantinga's essay, “Reason and Belief,” (1983).

40 Plantinga, “Reformed Objection,” 50.

41 See James Barr, Biblical Faith and Natural Theology.

42 Plantinga, “Reformed Objection,” 51.

43 Kretzmann, Metaphysics of Theism, 17.

44 Plantinga, “Reformed Objection,” 51

45 Ibid.

46 Ibid., 52.

47 Kretzmann, Metaphysics of Theism, 18.

48 Plantinga, “Reformed Objection,” 53.

49 For an illuminating discussion of this topic, see McInerny, Ralph, Preambula Fidei: Thomism and the God of the Philosophers (Washinton, D.C.: CUA Press, 2006), 632Google Scholar.

50 See De Veritate, q. 14, a. 1, Respondeo: Sic igitur intellectus noster possibilis respectu partium contradictionis se habet diversimode. Quandoque enim non inclinatur ad unum magis quam ad aliud, vel propter defectum moventium, sicut in illis problematibus de quibus rationes non habemus; vel propter apparentem aequalitatem eorum quae movent ad utramque partem. Et ista est dubitantis dispositio, qui fluctuat inter duas partes contradictionis. Quandoque vero intellectus inclinatur magis ad unum quam ad alterum; sed tamen illud inclinans non sufficienter movet intellectum ad hoc quod determinet ipsum in unam partium totaliter; unde accipit quidem unam partem, semper tamen dubitat de opposita. Et haec est dispositio opinantis, qui accipit unam partem contradictionis cum formidine alterius. Quandoque vero intellectus possibilis determinatur ad hoc quod totaliter adhaereat uni parti; sed hoc est quandoque ab intelligibili, quandoque a voluntate. Ab intelligibili quidem quandoque quidem mediate, quandoque autem immediate. Immediate quidem quando ex ipsis intelligibilibus statim veritas propositionum intellectui infallibiliter apparet. Et haec est dispositio intelligentis principia, quae statim cognoscuntur notis terminis, ut philosophus dicit. Et sic ex ipso quod quid est, immediate intellectus determinatur ad huiusmodi propositiones. Mediate vero, quando cognitis definitionibus terminorum, intellectus determinatur ad alteram partem contradictionis, virtute primorum principiorum. Et ista est dispositio scientis. Quandoque vero intellectus non potest determinari ad alteram partem contradictionis neque statim per ipsas definitiones terminorum, sicut in principiis, nec etiam virtute principiorum, sicut est in conclusionibus demonstrationis; determinatur autem per voluntatem, quae eligit assentire uni parti determinate et praecise propter aliquid, quod est sufficiens ad movendum voluntatem, non autem ad movendum intellectum, utpote quia videtur bonum vel conveniens huic parti assentire. Et ista est dispositio credentis, ut cum aliquis credit dictis alicuius hominis, quia videtur ei decens vel utile. Et sic etiam movemur ad credendum dictis Dei, inquantum nobis repromittitur, si crediderimus, praemium aeternae vitae: et hoc praemio movetur voluntas ad assentiendum his quae dicuntur, quamvis intellectus non moveatur per aliquid intellectum.

51 De Veritate, q. 14, a. 2, Respondeo: fides est habitus mentis, qua inchoatur vita aeterna in nobis, faciens intellectum non apparentibus assentire. This is important in light of Plantinga's understanding of belief, which becomes reduced to “mere willing.” Equivocating belief with “mere willing” is an unfortunate inclination in Protestant theology. I would like to thank Daniel Wagner for his helpful insights regarding this notion of belief. For an excellent analysis of this point, see Swineburne, Richard, “Natural Theology, Its Dwindling Probablities, and Lack of Rapport,” Faith and Philosophy 21 (2004): 533–46CrossRefGoogle Scholar.

52 See De Veritate, q. 14, a. 9, Sed contra: Unde fidei obiectum proprie est id quod est absens ab intellectu. Creduntur enim absentia, sed videntur praesentia, ut in eodem Lib. Augustinus dicit, vel etiam res non apparens, id est res non visa: quia, ut dicitur Hebr., XI, 1, fides est argumentum non apparentium. Quandocumque autem deficit ratio proprii obiecti, oportet quod et actus deficiat; unde, quam cito incipit aliquid esse praesens vel apparens, non potest ut obiectum subesse actui fidei.

53 See ibid:Quaecumque autem sciuntur, proprie accepta scientia, cognoscuntur per resolutionem in prima principia, quae per se praesto sunt intellectui; et sic omnis scientia in visione rei praesentis perficitur. Unde impossibile est quod de eodem sit fides et scientia.

54 Gornall, Thomas, A Philosophy of God: The Elements of Thomistic Natural Theology (New York: Sheed and Ward, 1959), 35Google Scholar.